Cây mần ri (màn ri, màn màn)

Sửa chính tả và điều chỉnh lại nội dung: 27/3/2025;

Mần ri là tên gọi của một số loài trong chi Màn màn Cleome thuộc họ Màn màn Cleomaceae. Có thể kể ra một số loài như sau:

Màn ri trắng hay màn màn, rau màn, màn ri (danh pháp khoa học là Cleome gynandra L.), cây hoa dại hàng năm có nguồn gốc từ Châu Phi nhưng hiện đã mọc phổ biến ở nhiều khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới trên thế giới.

Màn ri tím hay màn màn tím, màn ri tía, mằn ri, rau mằn, tên tiếng Anh là Shona cabbage, African cabbage, spiderwisp, cat’s whiskers, stinkweed (danh pháp khoa học là Cleome chelidonii L.f.), có nguồn gốc từ Ấn Độ, Sri Lanka, Đông Nam Á và Java.

Màn ri vàng hay sơn tiền, tên tiếng Anh là Asian spiderflower, tick weed (danh pháp khoa học là Cleome viscosa L.). Cây này là một loài cỏ dại có tính xâm lấn mạnh và mọc nhiều trên các vùng đất ẩm ở khắp châu Mỹ, châu Phi lẫn châu Á và ở Úc.

Mô tả cây mần ri trắng

Cây cỏ mọc thẳng, phân nhánh, thường cao từ 25 – 60 cm. Tùy thuộc vào điều kiện môi trường, nó có thể cao tới 150 cm. Lá mọc so le, kép chân vịt gồm 3 – 7 lá chét hình bầu dục, mặt trên màu lục sẫm, mặt dưới nhạt.. Hoa có màu trắng, đôi khi chuyển sang màu hồng phấn khi già đi. Cả lá và hoa đều ăn được. Lá có vị đắng mạnh, hoặc có vị cay tương tự như cải xanh. Quả nang mảnh, tự nứt, giống quả cải, dài khoảng 12 cm và rộng 8 – 10 mm. Màu của quả chuyển từ xanh sang vàng khi chín rồi chuyển nâu khi khô. Ở quả khô, chúng sẽ tự nứt theo chiều dọc và giải phóng hạt. Mỗi quả có thể chứa tới 100 – 150 hạt. Hạt tròn, đen và có bề mặt nhám, đường kính 1,0 – 1,5 mm.  Hạt chứa tới 17 – 19% dầu.

Thông tin thêm

1. Điều kiện sinh thái

Như đã nhắc ở trên, mần ri trắng là loài hoa dại hàng năm có nguồn gốc từ Châu Phi nhưng đã được thuần hóa trên khắp các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới ở khắp Châu Phi, Châu Á và Châu Mỹ. Trên những vùng này, cây mọc chủ yếu ở độ cao từ 0 đến 2400 m so với mực nước biển, phát triển được trên đất nghèo dinh dưỡng và có khả năng chịu hạn tốt. Nhiệt độ thích hợp là từ 18 – 25^oC, với ánh nắng mặt trời chiếu trực tiếp. Cây chịu lạnh rất kém và rất dễ bị tổn thương bởi sương giá.

2. Thành phần dinh dưỡng (sưu tầm)

Cleome gynandra có hàm lượng beta-carotene, folic acid, ascorbic acid và canxi cao. Nó cũng chứa vitamin E, sắt và oxalic acid. Nhìn chung, lá có khoảng 4,0% protein. 100 g C. gynandra chứa khoảng 1,4g chất xơ thô, 127 – 484 mg vitamin C và 0,76 mg kẽm, 3,1 – 7,7 g protein thô. Hàm lượng sắt và canxi thay đổi tùy theo vùng từ 1 –11 mg đối với sắt và 213 – 434 mg đối với canxi (James A Chweya và Nameus A Mnzava; Cat’s whiskers: Cleome gynadra L. Promoting the conservation and use of underutilized and neglected crops. Gatersleben: IPK; 1997).

Công dụng của cây mần ri trắng

Hạt mần ri trắng có vị đắng, cay, tính ấm, hơi độc, có tác dụng hạ khí, khu phong, tán hàn, hoạt huyết, giảm đau. Toàn cây có vị cay, đắng, tính mát, có tác dụng tiêu đờm, hoạt huyết, giải uất, thanh nhiệt. Hạt và lá có tác dụng kích ứng da.

Hạt mần ri trắng (6 – 12g) được dùng để gây trung tiện, nhưng nếu dùng nhiều sẽ bị đầy hơi, căng dạ dày. Hạt còn chữa lậu và lỵ. Rễ (4 – 10g) sắc uống trị sốt, sốt rét, lậu, lỵ, chảy máu chân răng. Lá gây kích ứng da, rộp da, nhưng lại dùng đắp ngoài trong thời gian ngắn để chữa đau lưng, đau đầu, đau khớp, đắp chữa herpes (bệnh mụn rộp). Toàn cây (9 – 15g) sắc uống, chữa đau khớp, phong thấp, hoặc nấu kỹ để rửa chỗ bị trĩ. Cây tươi giã nát, đắp chữa mụn nhọt, sưng khớp, bọ cạp đốt, rắn cắn. Cành lá mần ri trắng có thể dùng muối dưa hoặc nấu làm rau ăn, ăn nhiều thì cồn cào khó chịu, ăn vừa thì chống được hàn thấp, tăng cường tiêu hóa.

Địa chỉ bán cây mần ri uy tín chất lượng ?

Địa chỉ: Ngách 68/45, ngõ 68, đường Nguyễn Văn Linh, Long Biên. Đối diện với Tổng công ty may 10, Hà Nội.