Cây giống hoàng đằng

Theo Phạm Duy Mai và cộng sự thì palmatine chloride chỉ có tác dụng ức chế đối với vi trùng Staphylococcus và Streptococcus, còn đối với các loại vi trùng khác (lỵ, thương hàn …) thì không thấy có kết quả rõ rệt. Tác dụng ức chế vi trùng của palmatine chloride kém các loại kháng sinh thông thường (1962).

Liều độc LD₅₀ trên chuột nhắt trắng (tiềm mạch) là 18mg/kg thể trọng. LD₅₀ uống đối với chuột nhắt trắng là 577,5mg/kg. Đến năm 1968, thí nghiệm lại, Phạm Duy Mai lại thấy LD₅₀ uống đối với chuột nhắt trắng lên tới 1.260mg/kg.

Năm 1973, chúng tôi tìm thấy liều tác dụng trên người là 2,4 – 8mg/kg. Như vậy so với liều LD₅₀ của Phạm Duy Mai đã có mức độ an toàn từ 500 đến 1.660 lần (Đỗ Tất Lợi và cộng sự, Dược học, 3-1974).

Như vị hoàng liên: Làm thuốc chữa đau mắt, , sốt rét, lỵ, bệnh về gan, thuốc bổ đắng, chữa viêm ruột, dạ dày, ỉa chảy.

Ngày dùng 0,20 đến 0,40g làm thuốc bổ đáng, hay 2 – 4g dưới dạng thuốc viên, siro chữa – viêm ruột, ỉa chảy, dạ dày.

Palmatine chloride chiết từ hoàng đằng có thể dùng chữa đau mắt, ỉa chảy, lỵ. Sau công trình nghiên cứu của Đỗ Tất Lợi và cộng sự, palmatine chloride đã được Bộ y tế cho 1 sản xuất dưới dạng viên 0,02g và dạng viên 5mg để chữa lỵ, ỉa chảy cho người lớn và trẻ em.

Liều dùng của viên palmatine như sau: Người 1 lớn dùng viên 0,02g. Ngày uống từ 4 đến 10 viên. Có thể tăng liều này lên tới 20 – 30 viên một ngày. Trẻ em dưới 3 tuổi nên dùng viên 5mg, 1 tuổi cho uống từ 2 đến 4 viên một ngày, 2 tuổi thì 3 – 6 viên/ngày, 3 tuổi 4 – 8 viên/ngày. Liều hàng ngày chia làm 2 hay 3 lần uống.

Công dụng của hoàng đằng

1. Theo y học cổ truyền

Tính vị: Vị đắng, tính lạnh.

Quy kinh vào các kinh Tỳ, Can, Phế.

Tác dụng: Thanh nhiệt, kháng viêm, sát trùng. Palmatine có khả năng ức chế các vi khuẩn đường ruột.

2. Theo y học hiện đại

Theo tác giả Phạm Duy Mai cùng các cộng sự đã xác nhận panmitin clorua chỉ có tác dụng ức chế đối với vi khuẩn Staphylococcus và Streptococcus, còn với các loại vi khuẩn khác (lỵ, thương hàn …) không thấy có kết quả rõ rệt. Khả năng ức chế vi khuẩn của palmatin clorua còn kém so với các loại kháng sinh thông thường khác (1962).

Liều độc DL-50 đối với chuột nhắt trắng (tiêm mạch): 18mg/kg thể trọng. DL-50 liều uống với chuột nhắt trắng: 571,5mg/kg . Năm 1968, Phạm Duy Mai lại thấy DL-50 liều uống với chuột nhắt trắng tới 1260mg/kg.

Năm 1973, chúng tìm thấy liều tác dụng trên người là 2,4 – 8 mg/kg. Như vậy so với liều DL-50 của Phạm Duy Mai đã có mức độ an toàn từ 500 – 1660 lần.

Bài thuốc kinh nghiệm

Chữa viêm đường tiết niệu, viêm tai trong và hội chứng lỵ

Hoàng đằng, Mộc thông, Huyết dụ, mỗi vị 10 – 12g, sắc uống.

Chữa viêm tai có mủ

Bột Hoàng đằng 20g trộn với phèn chua 10g, thổi dần vào tai ngày 2 – 3 lần.

Chữa mắt sưng đỏ hoặc có màng

Hoàng đằng 4g, phèn chua chút ít, tán nhỏ, chưng cách thuỷ gạn lấy nước trong mà nhỏ mắt. Hoặc lấy bột palmatine chlorhydrate pha loãng thành thuốc nước để nhỏ mắt. Đôi khi phối hợp Hoàng đằng với Hoàng liên đem nấu thành thuốc dùng để chữa đau mắt.

Chữa kiết lỵ

Người ta dùng bột hoàng đằng cùng với cao mức hoa trắng, hoặc phối hợp cao hoàng đằng và cao cỏ sữa lá lớn để làm thuốc viên dùng chữa bệnh kiết lỵ.

Chữa đau mắt sưng đỏ, chảy nước mắt

Hoàng đằng 8g, Mật mông 9g, Cúc hoa, Kinh giới, Long đởm thảo, Phòng phong, Bạch chỉ mỗi vị 4g, Cam thảo 2g. Sắc uống ngày một thang. Uống khoảng 3 – 5 thang (Kinh Nghiệm Dân Gian).

Chữa kẻ chân viêm lở chảy nước ngứa

Hoàng đằng 10 – 20g, Kha tử 10g, hai vị giả nhỏ sắc lấy nước đặc ngâm ngày 1 – 2 lần (Kinh Nghiệm Dân Gian).

Chữa viêm ruột kiết lỵ

Hoàng đằng 14g, Cỏ sữa lá lớn 20g, lá mơ 20g sắc uống (Kinh nghiệm dân gian).

Trẻ em nóng da nổi mụn thành bợn như cơm cháy

Hoàng đằng nấu với nước dùng tắm 1 – 2 lần mỗi ngày (Kinh nghiệm Lương Y Uông Nhuyễn).

Lưu ý: