Cốt khí chuẩn giống, khỏe mạnh

Cốt khí chuẩn hàng, sẵn sàng trao tay khách.

Bản chỉnh sửa gần nhất: 21/7/2021.

A. Hình ảnh cốt khí

C. Phân loại và gọi tên

C. Mô tả cây

Cốt khí là một cây nhỏ sống lâu năm, thân mọc thẳng, thường cao 0,5 – 1 m nhưng đặc biệt có nơi cao tới 2 m. Thân không có lông, trên thân và cành thường có những đốm màu tím hồng. Lá mọc so le có cuống ngắn. Phiến lá hình trứng, rộng, đầu trên hơi thắt nhọn, phía cuống hoặc hơi phẳng hoặc hẹp lại, mép nguyên, dài 5 – 12 cm, rộng 3,5 – 8 cm, mặt trên màu xanh nâu đậm mặt dưới màu nhạt hơn. Cuống dài 1 – 3 cm. Bẹ chìa ngắn. Hoa mọc thành chùm ô kẽ lá, mang rất nhiều hoa nhỏ. Cánh hoa màu trắng. Hoa khác gốc. Hoa đực có 8 nhị: Hoa cái có bầu hình trứng với 3 cạnh, 3 núm. Quả khô, 3 cạnh, màu nâu đỏ.

D. Thông tin thêm

1. Phân bố, thu hái và chế biến

Cây cốt khí mọc hoang ở nhiều nơi đặc biệt rất nhiều ở Sapa: Mọc hoang ở đổi núi hoặc ven đường. Miền đồng bằng có mọc và được trồng để lấy củ làm thuốc. Trồng bầng củ, rất dễ mọc. Còn thấy ở Trung Quốc ( Giang Tô, Triết Giang ).

Trồng thử ở đồng bằng, chúng tôi thấy cây ra hoa vào các tháng 8 – 9, ra quả vào các tháng 9 – 10. Thường người ta ít chú ý vì hoa quả rất nhỏ cho nên ít người trông thấy nên thường người ta nói cây này không có hoa. Mùa thu hoạch quanh năm, nhưng tốt nhất vào mùa thu ( tháng 8 – 9 ), có nơi thu hái vào các tháng 2 – 3. Đào về, cắt bỏ rễ con, rửa sạch đất cát cắt thành từng mẩu ngắn dài không đều hoặc thái mỏng, phơi hay sấy khô.

Vị thuốc dài ngắn không đều, thường dài 1 – 8 cm, đường kính 0,6 – 2 cm, mặt ngoài màu nâu vàng, khi bẻ hay cắt ngang có màu vàng; mùi không rõ, vị hơi đắng.

2. Thành phẩn hoá học

Trong rễ cày này có antraglucozit chủ yếu là Emodin hay 6-Methyl-1,3,8-trihydroxyanthraquinone C₁₅H₁₀O₅; Emodin monometyl ête C₁₆H₁₂O₅ dưới dạng tự do và kết hợp. Ngoài ra còn có chất Polygonin C₂₁H₂₀O₁₀ và Tanin.

E. Công dụng của cây cốt khí

Trong nhân dân Việt Nam củ cốt khí là một vị thuốc dùng chữa tê thấp, do bị ngã, bị thương mà tổn thương đau đớn; còn là một vị thuốc thu liễm cầm máu.

Vị thuốc được ghi trong bộ Bản thảo cương mục của Lý Thời Trân ( Trung Quốc, thế kỷ 16 ). Theo tính chất ghi trong tài liệu cổ thì vị thuốc có tác dụng lợi tiểu, thông kinh, giảm đau giảm độc, dùng cho những người bị kinh nguyệt bế tắc, kinh nguyệt khó khăn đau đớn, do bị ngã bị thương mà đau đớn, đẻ xong huyết ứ, bụng trướng, tiểu tiện khó khăn.

Ngày dùng 6 – 10 gram dưới dạng thuốc sắc hay ngâm rượu cùng nhiều vị thuốc khác mà uống.

Tài liệu tham khảo

• “NHỮNG CÂY THUỐC VÀ VỊ THUỐC VIỆT NAM” của GS.TS Đỗ Tất Lợi;