Cây quả sổ (sổ bà)

Sửa chính tả và điều chỉnh lại nội dung: 22/3/2025;

Sổ bà hay quả sổ, thiều biêu, táo voi, Mạy Túm (tiếng Tày), … tên tiếng Anh là elephant apple (danh pháp khoa học là Dillenia indica L.), là một loài cây có hoa thuộc họ Sổ Dilleniaceae, có nguồn gốc từ Vân Nam (Trung Quốc), Ấn Độ, Sri Lanka, Việt Nam, Thái Lan, Malaysia và Indonesia.

Cây bụi lớn thường xanh hoặc cây gỗ nhỏ đến trung bình cao đến 15 m. Lá có chiều dài 15 – 36 cm, có bề mặt với các đường gân lá ấn tượng. Cành của nó được dùng để làm củi có chất lượng tốt. Hoa lớn, 15 – 20 cm, có năm cánh màu trắng và nhị vàng. Quả tròn to, màu vàng xanh, có nhiều hạt và ăn được. Quả mang đài tồn tại, hình cầu, có đường kính từ 5 – 12 cm với 15 lá noãn, mỗi lá noãn chứa năm hạt trong thịt quả ăn được nhưng xơ. Lá đài dày, to, không nứt, rất rắn, bao bọc tạo thành “quả giả”, khi già có màu vàng nâu. Mùa hoa rơi vào tháng 3 đến tháng 5. Mùa quả rơi vào tháng 8 đến tháng 10 hàng năm.

Thông tin thêm

1. Thu hái và chế biến

Thu hái lá cây quanh năm. Dùng tươi hoặc đem phơi khô. Ngoài ra, còn sử dụng quả, rễ và vỏ thân.

2. Đặc điểm phân bố

Chi Dillenia L. gồm một số loài phân bố chủ yếu ở các vùng nhiệt đới thuộc châu Á. Ở Việt Nam, có khoảng 9 loài, Sổ Bà có kích thước lớn hơn so với các loài tròng cùng 1 chi. Sổ Bà phân bố ở các tỉnh thuộc phía Nam của Trung Quốc, Lào, Ấn Độ, Việt Nam, Malaysia. Tại nước ta, cây được tìm thấy chủ yếu ở các tỉnh thuộc vùng núi phía Bắc như Thái Nguyên, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Cao Bằng, Yên Bái, Tuyên Quang, …

Sổ bà thường mọc ở ven bờ suối, dưới những tán rừng có khí hậu ẩm mát, độ cao có thể lên đến 1000m.

Sổ bà thuộc loại cây ưa sáng, tuy nhiên vẫn có thể hơi chịu bóng, cây ra hoa quả nhiều, sau khi quả chín sẽ rụng xuống và trôi theo dòng nước. Do đó, có thể tìm thấy cây ở một số vùng thượng nguồn sống thuộc vùng núi. Cây có khả năng tái sinh từ hạt, thường gặp nhiều cây con xung quanh gốc vào mùa mưa ẩm.

3. Thành phần hóa học (sưu tầm)

Tham khảo báo cáo khoa học “Bioactive compounds and health-promoting properties of elephant apple (Dillenia indica L.): A comprehensive review” của Deepanka Saikia, Radhakrishnan Kesavan và cộng sự; Foods. 2023;12(16):2993.

Công dụng của cây sổ bà

1. Tinh vị và tác dụng

Tính vị: Chua, chát, tính bình.

Tác dụng: Giải độc, thu liễm.

2. Công dụng

Quả của cây sổ bà thường được dùng để ăn sống hoặc ép lấy nước pha thêm đường để làm nước giải khát rất tốt. Bên cạnh đó, quả còn được sử dụng để làm mứt, xốt chua hoặc làm thuốc ho.

– Chữa đái dầm, ngộ độc thức ăn: 

Sử dụng 30 – 40g lá sổ tươi, dùng loại bánh tẻ, đem rửa sạch, giã nát sau đó thêm nước, gạn lấy nước trong để uống.

– Chữa ho, sốt, phù thũng:

Sử dụng 8 – 16g lá sổ bà đã phơi khô, sắc cùng 400ml nước cho đến khi còn 100ml, đem uống. Bên cạnh đó, nhân dân còn nấu thành cao để sử dụng dần.

Nhân dân Trung Quốc sử dụng rễ và vỏ thân của cây sổ bà để chữa sốt rét.

Nhân dân Ấn Độ sử dụng quả của cây sổ bà để nấu cùng với đường để làm mứt và chế thuốc.

Địa chỉ bán cây quả sổ uy tín chất lượng ?

Địa chỉ: Ngách 68/45, ngõ 68, đường Nguyễn Văn Linh, phường Long Biên, thành phố Hà Nội.