Cây giống hoàng bá (núc nác)

Sửa chính tả và điều chỉnh lại nội dung: 27/3/2025;

Cây hoàng bá chuẩn hàng sẵn sàng trao tay khách. Nhanh tay liên hệ 0966.446.329 để được tư vấn miễn phí cách đặt hàng.

Cây hoàng bá hay hoàng nghiệt, tên tiếng Anh là Amur cork tree (danh pháp khoa học là Phellodendron amurense Rupr.) là một loài thực vật có hoa trong họ Cửu lý hương (hay họ Cam) Rutaceae. Vị thuốc hoàng bá chính là vỏ thân đã được cạo sạch lớp vỏ ngoài sau đó đem phơi hoặc sấy khô của cây hoàng bá.

Cụ thể, mảnh thuốc hơi cong, cạnh không đều, dài rộng không nhất định, dày 0,4 – 0,8cm. Mặt ngoài mầu vàng thẫm, vàng nâu hoặc nâu vàng nhạt, có những cạnh và rãnh dọc, những chấm nhỏ mầu nâu. Bên trong màu vàng hoặc vàng xám nhẹ, dễ bẻ gẫy, mảnh bẻ gẫy chia thành từng lớp, có sợi mầu vàng tươi. Hơi có mùi, vị rất đắng, nhấm thấy có chất dính và trơn (Dược Tài Học).

(!) Cần chú ý tránh nhầm lẫn vị thuốc hoàng bá thật với vị thuốc hoàng bá nam hay nam hoàng bá (thực chất là một số vỏ cây khác có màu vàng như vỏ cây núc nác). Hai vị thuốc có thành phần khác hẳn nhau nhưng lại có một số tác dụng giống nhau.

Cây vốn có tên cũ là cây hoàng nghiệt là vỏ màu của cây nghiệt. Sau này người ta dùng chữ bá thay cho chữ nghiệt để viết cho đơn giản (chữ Nho).

Mô tả cây hoàng bá

Hoàng bá là cây gỗ cao 10 – 30 m, đường kính ngang ngực có thể tới 1 m. Lá có đến  7 – 13 lá chét. Cuống nhẵn hoặc có lông tơ. Phiến lá chét có thể hình trứng tới hình trứng – hình mác, dài 6 – 12 × 2,5 – 4,5 cm rộng, dạng giấy tới giấy mỏng, nhọn đỉnh. Chùm hoa và chùm quả của cây trông rất lỏng lẻo, cuốn và cuống nhỏ thanh mảnh. Quả dạng hình cầu, đường kính khoảng 1 cm. Hạt với kích thước khoảng 6 × 3 mm. Hoàng bá ra hoa tháng 5 – 6, kết quả tháng 9 – 10.

Thông tin thêm

1. Cây hoàng bá mọc ở đâu ?

Tại Trung Quốc, hoàng bá mọc ở Hắc Long Giang, Hà Bắc, Tứ Xuyên, Vân Nam, Quý Châu.

Tại Nga, Hoàng bá mọc nhiều ở Siberia.

Ở Việt Nam đa phần vẫn phải tiến hành nhập. Mấy năm trở lại đây chúng ta đã xin được hạt và bắt đầu trồng thử nghiệm. Sơ bộ thấy cây mọc khỏe và phát triển tốt, xong chưa được ứng dụng trồng trên quy mô lớn.

2. Thành phần hóa học

Hoàng bá (hoàng nghiệt) – Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi (đã sửa chính tả):

Trong hoàng bá có chừng 1,6% berberin C₂₀H₁₈NO₄⁺, một ít palmatin C₂₁H₂₁NO₄⁺.

Ngoài ra trong hoàng bá còn những chất có tinh thể, không chứa nitơ như obacunone (Việt hóa: obakunon) C₂₆H₃₀O₇ và obaculacton C₂₆H₃₀O₈, chất béo, hợp chất sterolic.

Phản ứng hóa học thử hoàng bá: Lấy chừng 0,2g bột, thêm 2ml axit acetic, đun sôi nhẹ, lọc. Phần lọc thêm dung dịch iốt sẽ cho kết tủa màu vàng (berberin iodua).

Phản ứng Lieberman xác định sự có mặt hợp chất sterolic.

Bột hay mảnh vỏ soi ánh ngoại tím cho huỳnh quang màu vàng tươi.

Tinh dầu từ quả chứa myrcene (62,3 – 70,3%) và β-caryophyllene (6,8 – 10,5%). Tinh dầu từ lá chứa β-elemol (18,5%) và (Z)-β-ocimen (12,6%). Tinh dầu từ hoa chứa (Z)-β-ocimen (9,5%), β-elemol (9,4%), myrcen (7,8%) và nonacosane (7,7%) (Anna Lis et al.; 2004).

Amurensin, một tert-amyl alcohol dẫn xuất của kaempferol 7-O-glucoside, có thể tìm thấy ở P. amurense (Masao Hasegawa và Teruo Shirato; 1953).

Dược liệu cây hoàng bá có tác dụng gì ?

Thuốc bổ đắng, giúp cho sự tiêu hóa, kém chưa đi rửa, bệnh do khuẩn ở ruột lỵ. Còn dùng rửa mặt, thay hoàng liên chế berberin, chữa giun, thuốc nhuộm, đắp chữa mụn nhọt, vết thương. Ngày dùng 5 đến 10g dưới dạng thuốc sắc, thuốc bột.

Đông y coi hoàng bá có vị đắng, lạnh không độc có tác dụng tả tướng hỏa, thanh thấp nhiệt, dùng làm thuốc kiện vị, ngoại khoa chữa mắt và bệnh ngoài da, còn dùng chữa hoàng đản, trĩ hậu môn, phụ nữ bị xích bạch đới.

Đơn thuốc có hoàng bá:

– Kiện vị kém tiêu hóa, hoàng đản do viêm ống mật: Hoàng bá 12g, chi tử 12g, cam thảo 6g, nước 600ml. Sắc còn 200ml. Chia 3 lần uống trong ngày.

– Có thai đi lỵ: Hoàng bá tẩm mật sao cho cháy, tán nhỏ. Dùng một củ tỏi nướng chín, bóc vỏ giã nát, thêm bột hoàng bá vào viên bằng hạt ngô. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 30 – 40 viên.

– Trẻ em nhiệt, tả (ỉa tóe ra nước hoặc ỉa phân hoa cà, hoa cải, phân dính bột lẫn máu hoặc có sốt, khát) tiểu tiện đỏ, sẻn: Hoàng bá cạo lớp vỏ trong, tán nhỏ, cho uống với nước cơm, mỗi lần 2 – 3g, ngày uống 4 – 5 lần.

– Viêm gan cấp tính, phát sốt, bụng trướng, đau vùng gan, đại tiện táo bón, tiểu tiện đỏ và sẻn: Hoàng bá 16g, Mộc thông, Chi tử, Chỉ xác, Đại hoàng (hay Chút chít), Nọc sởi, mỗi vị 10g, sắc uống mỗi ngày 1 thang).

– Di tinh, đái đục: Hoàng bá sao 640g, Vỏ hến nung 640g, tán nhỏ mỗi lần uống 1 thìa, ngày 2 lần.

– Lở miệng, loét lưỡi: Hoàng bá cắt nhỏ, ngậm, có thể nuốt nước hoặc nhổ đi.

Kiêng kỵ: Tỳ hư không nên dùng.

Vậy mua cây hoàng bá uy tín chất lượng ở đâu ?

Địa chỉ: Ngách 68/45, ngõ 68, đường Nguyễn Văn Linh, phường Long Biên, thành phố Hà Nội.