Cây giống phan tả diệp

Độ hoàn thiện nội dung: 70%.

Phan tả diệp hay hiệp diệp phan tả diệp, tiêm diệp, phan tả diệp lá hẹp, phan tả diệp Ấn Độ, tên tiếng Anh là Alexandrian senna (danh pháp khoa học là Senna alexandrina Mill.; đồng nghĩa: Cassia angustifolia M.Vahl), là một loài thực vật có hoa thuộc họ Đậu Fabaceae.

Mô tả cây phan tả diệp

Cây phan tả diệp – Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam – Tập II – Đỗ Huy Bích cùng các tác giả khác (đã sửa chính tả):

Cây nhỏ, cao 40 – 60cm, mọc thành bụi. Thân đứng, nhẵn. Lá kép lông chim chẵn, mọc so le, có 10 – 16 lá chét, hình mác hẹp, dài 3 – 5cm, rộng 0,7 – 0,8cm, gốc thuôn, có khi lệch, đầu nhọn, mặt trên nhẵn, mặt dưới hơi có lông.

Cụm hoa mọc ở kẽ lá thành chùm; hoa màu vàng có vân nâu; đài có 5 răng thuôn; tràng có 5 cánh gần bằng nhau; nhị 10, không đều, trong đó có 3 nhị lép; bầu thuôn dẹt, có nhiều noãn. Quả đậu dẹt, hình trứng, hơi cong, dài 4 – 6cm, rộng 1 – 1,7cm, có lông trắng mềm, màu lục nâu khi còn non, sau nhẵn màu vàng nâu đỏ; hạt 6 – 8, hình trứng dẹt, màu lục nâu. Mùa hoa: tháng 10 – 12; mùa quả: tháng 1 – 4.

Loài Cassia acutifolia Delile (phan tả diệp lá nhọn) cũng được dùng với công dụng tương tự.

Thông tin thêm

1. Phân bố và sinh thái

Cây phan tả diệp – Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam – Tập II – Đỗ Huy Bích cùng các tác giả khác (đã sửa chính tả):

Phan tả diệp phân bố chủ yếu ở vùng nhiệt đới châu Phi, Ấn Độ và vùng Nam đến Tây Nam Trung Quốc. Cây đã từng được nhập vào Việt Nam và được trồng ở Trại thuốc Sapa và Văn Điển thuộc Viện Dược liệu, hiện nay giống đã bị mất.

Phan tả diệp là cây ưa sáng hoặc có thể hơi chịu bóng, nhất là thời kỳ cây còn nhỏ. Ở nơi phân bố tự nhiên của chúng, cây thường mọc tương đối tập trung thành từng đám nhỏ hoặc rải rác, ở các vùng đồi thấp và trên nương rẫy mới bỏ hoang. Cây ra hoa quả nhiều; tái sinh tự nhiên chủ yếu từ hạt.

2. Thành phần hoá học

Cây phan tả diệp – Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam – Tập II – Đỗ Huy Bích cùng các tác giả khác (đã sửa chính tả):

Lá phan tả diệp chứa nhiều dẫn chất anthranoid (2 – 3%) chủ yếu dưới dạng anthraglycoside:

– Các anthranoid ở dạng tự do: Rhein, aloe-emodin, chrysophanol.

– Các anthraglycoside: Rhein monoglucoside, aloe-emodin monoglucoside, các sennoside A, B, C, D, G, aloe-emodin dianthron glucoside. Các sennoside A, B, C, D chiếm 80 – 90% khi thủy phân, mỗi phân tử sennoside A hoặc B cho đường là 2 phân tử glucose và genin là sennidin A hoặc B. Các sennidin A và B là hai đồng phân, sennidin A là đồng phân quay phải, còn sennidin B là đồng phân meso.

Các sennoside C và D là 2 đồng phân, trong đó genin là một heterodianthron của rhein và aloe-emodin.

Một số tác giả cho biết phan tả diệp có các glucoside cấp 1 là các glucosennoside A và B. Lá tươi chứa monoglucoside của anthron và một ít anthron tự do. Trong quá trình phơi sấy ở 20 – 40^o, do tác động của các enzym, các sennosid A và B (đa số) và anthraquinone glucoside được hình thành (Trung thảo dược học II 1976; Abrégé de Marière médicale I, 1981; Bài giảng dược liệu I, 1998; Trung dược Từ Hải III, 1997).

Ngoài ra, phan tả diệp còn có isorhamnetin 3-gentiobioside, quercetin-3-O-gentiobioside, torachrysone-8-O-glucoside, emodin-8-O-sophoroside, syringaresinol-4-O-glucoside, alcol myricic, pinitol, acid hữu cơ, polysaccharide (Trung dược Từ Hải III, 1997; Trung thảo dược học 11, 1976).

Lá cây phan tả diệp lá nhọn chứa 0,85 – 2,86% anthranoid toàn phần, trong đó có aloe-emodin-8-monoglucoside, rhein-8-monoglucoside, rhein-1-monoglucoside. Ngoài ra, còn có isorhamnetin, kaempferol, phytosterol, saponin (Trung dược Từ Hải II, 1997, Trung thảo dược học I, 1976).

Theo quy định của Dược điển Trang Quốc 1997 (bản in tiếng Anh) lá của cây phan tả diệp lá hẹp cũng như lá nhọn phải chứa 2,5% sennoside toàn phần tính theo sennoside B.

Quả chứa các sennoside A và B, glucosennoside A và B, rhein-8-monoglucoside, rhein-8-diglucoside, rheinanthron-8-glucoside, chrysophanol glucoside (Bài giảng dược liệu I, 1998).

3. Tác dụng dược lý

Cây phan tả diệp – Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam – Tập II – Đỗ Huy Bích cùng các tác giả khác (đã sửa chính tả):

Tác dụng gây tẩy xổ: Phan tả diệp với liều thấp có tác dụng nhuận tràng – với liều cao có tác dụng tẩy xổ, nếu dùng với liều cao hơn nữa có thể đau bụng dữ dội, nôn mửa trong 3 – 4 giờ. Dịch ngâm phan tả diệp cho thẳng vào dạ dày chuột thí nghiệm không ảnh hưởng đến hoạt động của dạ dày và ruột non mà chỉ làm tăng nhu động của ruột già gây tiêu chảy. Thành phần có tác dung gây tẩy xổ chủ yếu là 2 chất sennoside A và B. Anthraglucoside được bài tiết qua nước tiểu và sữa, do đó con bú mẹ đang dùng phan tả diệp vẫn có thể bị ỉa lỏng.

Tác dụng kháng khuẩn: Phan tả diệp có tác dụng ức chế nhiều loại vi khuẩn như Bacillus dysenteriae, Streptococcus type A, Enterococcus. Đối với một số nấm gây bệnh ngoài da, phan tả diệp cũng có tác dụng ức chế.

Tác dụng cầm máu: Theo dõi trên người, bột phan tả diệp uống với liều 1g/lần, ngày 3 lần, có tác dụng làm tăng số lượng tiểu cầu, fibrinogen, rút ngắn thời gian đông máu, thời gian hình thành huyết cục, do đó có tác dụng cầm máu.

Công dụng và liều dùng phan tả diệp

Phan tả diệp có vị ngọt, đắng, tính hàn, vào kinh đại tràng, có tác dụng tả nhiệt, tiên tích trê, lợi tràng phú, thông đại tiện. Phan tả diệp được dùng chữa đại tiện táo bón, ăn không tiêu, tích trệ đầy bụng. Liều 1 – 2g/ngày là thuốc giúp tiêu hoá; 3 – 4g/ngày để nhuận tràng; 5 – 7g dưới dạng thuốc sắc hoặc thuốc hãm để tẩy xổ.

Kiêng kỵ: Trường hợp táo bón do co thắt hoặc viêm đại tràng và phụ nữ có mang không được dùng.

Có tài liệu cho rằng quả già phan tả diệp có tác dụng như lá.

Theo tài liệu nước ngoài, ở Trung Quốc, người ta dùng phan tả diệp để chữa táo bón cho phụ nữ sau khi đẻ bằng cách lấy phan tả diệp 6g đun sôi với 150ml nước trong 3 – 5 phút, bỏ bã cho uống làm một lần. Nếu táo bón lâu ngày, thì sau đó 10 phút lấy bã hãm với nước sôi một lần nữa để uống. Đã điều trị cho 100 sản phụ, thông thường sau khi uống một lần là có kết quả, chỉ có một số ít người đau bụng nhẹ. Dùng phan tả diệp không làm giảm tiết sữa và giúp tử cung co hồi tốt, sau khi đại tiện thông.

Địa chỉ bán cây giống phan tả diệp uy tín, chất lượng ?

Địa chỉ: Ngách 68/45, ngõ 68, đường Nguyễn Văn Linh, phường Long Biên, thành phố Hà Nội.