Sửa chính tả và điều chỉnh lại nội dung: 26/3/2025;
Bách bộ hay dây ba mươi, dây đẹt ác, mần sòi (Tày), bằn sam sip (Thái), pê chầu chàng (H’ Mông), mùi sấy dòi (Dao), hơ linh (Ba Na) (danh pháp khoa học là Stemona tuberosa Lour.) là loài cây có hoa thuộc họ Bách bộ Stemonaceae.





Mô tả cây bách bộ
Bách bộ thuộc loại thân cỏ, moc leo, dài khoảng 6 – 8 m. Lá đơn, mọc đối, phiến lá hình tim, gân lá hình cung. Hoa mọc riêng lẻ hoặc cụm 2 hoa ở nách lá, kích thước lớn, màu vàng đỏ. Bao hoa gồm bốn phiến, 2 phiến ngoài dài 4 cm, rộng 5 mm, 2 phiến trong rộng hơn hai phiến ngoài. Bộ nhị gồm 4 nhị với chỉ nhị ngắn. Quả nang, hình trứng, mang 5 – 8 hạt.
Mỗi cây mang một chùm rễ củ, mập, hình trụ, mọc thành khóm dày thường từ 10 – 30 củ, có khi lên đến 100 củ, dài từ 15 – 20 cm, màu trắng ngả vàng, vị ngọt, hậu đắng.
Thông tin thêm
1. Phân bố, thu hái, chế biến
Bách bộ mọc hoang ở nhiều nơi ở nước ta như Hà Tây (Hà Nội), Hòa Bình, Bắc Kạn, Thái Nguyên, … Tiến hành đào phần rễ củ vào mùa thu hoặc mùa đông, sau đó rửa sạch rồi phơi hoặc sấy khô.
2. Bộ phận sử dụng
Rễ đã phơi khô hoặc sấy khô. Rễ bách bộ cong, queo dài từ 5 cm trở lên, đường kính từ 0,5 – 1 cm, đầu trên hơi phình to, phía dưới thuôn nhỏ, mặt ngoài vàng nâu với nhiều nếp nhăn.
3. Thành phần hoá học
Cây bách bộ – Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi (đã sửa chính tả):
Ngoài các chất như glucid (2,3%), lipid (0,83%), protid (9%), các axit hữu cơ … Trong rễ bách bộ người ta đã lấy ra được nhiều alkaloid. Chủ yếu là stemonin (0,18%) C22H31NO5 có tinh thể hình kim, mềm rất nhẹ, không mùi, vị đắng, độ chảy 160 độ.
Ngoài ra, còn có các alkaloid khác như tuberstemonin C22H33NO4, stemonidin C19H29NO5, paipunine và sinostemonine.



Công dụng của bách bộ
1. Theo y học cổ truyền
Theo Tuệ tĩnh toàn tập, bách bộ có vị ngọt đắng, tính hơi ấm, không độc, mát phổi, chữa ho lâu ngày, lao và bệnh cổ độc.
2. Theo y học hiện đại
Theo Đỗ Tất Lợi, dân gian dùng bách bộ để trị ho, trị giun sán và diệt sâu bọ.
Tác dụng chữa ho
Bách bộ có chứa hoạt chất stemonin có tác dụng ức chế trung tâm hô hấp, do đó ức chế phản xạ ho.
Theo kết quả nghiên cứu của bác sĩ Diệp Đình Thiện (Trung Quốc) cho thấy dùng Bách bộ chữa bệnh lao hạch có hiệu quả tốt.
Tác dụng sát trùng và chữa giun
Dung dịch stemonine 0,15% sẽ làm giun tê liệt sau 5 – 10 phút.
Đem dung dịch bách bộ 10% trong rượu 70% ngâm hoặc phun vào rận sẽ làm chết rận.
Trong thời gian kháng chiến, cao nước bách bộ được uống để tẩy giun (uống 3 thìa cà phê mỗi lần).
Tác dụng kháng sinh
Đã có bằng chứng cho thấy bách bộ có tác dụng sát khuẩn với các loại vi khuẩn trong ruột già, diệt được khuẩn lỵ và phó thương hàn.
3. Liều dùng và cách dùng
Chữa giun: Sắc phần rễ củ bách bộ, 7 – 10 g/lần, uống vào sáng sớm lúc bụng đói, trong 5 ngày liên tiếp.
Diệt ruồi: Tiến hành sắc bách bộ, sau đó thêm vào một ít đường, để ở vị trí dễ thu hút ruồi.
Diệt bọ gậy: Pha dung dịch 5% để diệt bọ gậy có thể đạt hiệu quả 100%.
Chữa giun kim: 40 g bách bộ tươi (hoặc 20 g khô), sắc với 200 ml nước để được 30 ml nước sắc cuối cùng, bơm vào hậu môn và để khoảng 20 phút. Lặp lại từ 10 – 12 ngày.
4. Bài thuốc kinh nghiệm
Trị ho lâu năm
Rễ củ bách bộ rửa sạch, bỏ vỏ và lõi, giã rồi vắt lấy nước cốt, cho mật vào cô thành cao, mỗi lần uống 1 muỗng, ngày uống 3 lần.
Rễ củ Bách bộ tươi, gừng sống đem giã, mỗi thứ nửa chén, đem nấu sôi lên rồi uống.
Trị ho lâu năm, phiền nhiệt dần dần thành ho lao
Thiên môn, mạch môn, bách bộ, mỗi thứ 100g, đem bỏ vỏ và lõi; bạch mai 3 quả; tang bạch bì. Dùng 1 chén nước cốt gừng hòa với mật ong, luyện thành viên để ngậm.
Địa chỉ mua cây bách bộ uy tín ?
Địa chỉ: Ngách 68/45, ngõ 68, đường Nguyễn Văn Linh, Long Biên. Đối diện với Tổng công ty may 10, Hà Nội.
- Quý khách xin vui lòng liên hệ với Cây cảnh Hải Đăng để được các chuyên viên của chúng tôi tư vấn lựa chọn sản phẩm bầu giống bách bộ phù hợp.
- Chúng tôi sẽ chụp ảnh sản phẩm cho quý khách nếu có yêu cầu.
- Chúng tôi sẽ kiểm tra kỹ hàng hóa đảm bảo chất lượng và đúng quy cách trước khi giao.
- Quý khách ở xa vui lòng tiến hành chuyển khoản trước. Nếu quý khách ở nội thành có thể áp dụng ship nhanh với chi phí 30k một lần ship.