Cây giống đậu bắp xanh

Đậu bắp hay bắp còi, cà bắp, ở Gò Công gọi là bắp tây và gôm, tên tiếng Anh là okra (danh pháp khoa học là Abelmoschus esculentus (L.) Moench) là một loài thực vật có hoa thuộc họ Cẩm quỳ Malvaceae, còn được biết đến ở các quốc gia nói tiếng Anh là móng tay phụ nữ (lady’s fingers), gọi thô thì là móng tay đàn bà. Cây có nguồn gốc từ Đông Phi, cho quả non ăn được, thích hợp làm món khai vị hoặc rau ăn kèm trong bữa ăn. 

Chưa kể, đậu bắp còn được sử dụng làm cây cứu đói ở các nước đang phát triển để giảm thiểu tình trạng suy dinh dưỡng và mất an ninh lương thực (Habtamu Fekadu Gemede et al.; “Proximate, mineral, and antinutrient compositions of indigenous Okra (Abelmoschus esculentus) pod accessions: Implications for mineral bioavailability“. Food Science & Nutrition. 4(2):223–33).

Mô tả cây đậu bắp

Cây một năm hoặc nhiều năm, cao tới 2,5 m. Lá dài và rộng khoảng 10 – 20 cm, xẻ thùy chân vịt với 5 – 7 thùy. Hoa đường kính 4 – 8 cm, với 5 cánh hoa màu trắng hay vàng, thường có các đốm đỏ hay tía tại phần gốc mỗi cánh hoa. Quả nang dài tới 20 cm với mặt cắt ngang hình ngũ giác, bên trong chứa nhiều hạt.

Thông tin thêm về đậu bắp

1. Tên gọi của đậu bắp

Tên chi Abelmoschus là tiếng Latin mới từ tiếng Ả Rập: أَبُو المِسْك, trong khi tên loài esculentus, tiếng Latin có nghĩa là ăn được.

Đậu bắp được coi là Quốc rau (national vegetable) ở Pakistan với tên gọi là bhindi (tiếng Punjab: ਭਿੰਡੀ / بھنڈی / پنڈی; tiếng Urdu: بھنڈی).

Từ okra (okro hoặc ochro) lần đầu tiên được sử dụng là vào năm 1679 tại Thuộc địa Virginia của Anh, bắt nguồn từ tiếng Igbo ọ́kwụ̀rụ̀.

2. Nguồn gốc và phân bố của đậu bắp

Okra (đậu bắp) là một loài đa bội dị hợp tử (allopolyploid) có nguồn gốc không rõ ràng. Các loài bố mẹ được đề xuất bao gồm Abelmoschus ficulneus, A. tuberculatus và một dạng “lưỡng bội” được báo cáo là của okra (Patel et al.;  AGRES – an International E. Journal; vol. 6, issue 3:555-563; 2017). Trong khi đậu bắp phổ thông có thể được tìm thấy trên toàn thế giới ở khắp các vùng nhiệt đới, cận nhiệt đới và ôn đới, thì giống đậu bắp Tây Phi lại chỉ được tìm thấy ở Tây và Trung Phi, phổ biến từ Gumea đến Nigeria ở Tây Phi, ở Cameroon, Gabon và Cộng hòa Dân chủ Congo thuộc Trung Phi và ở Uganda thuộc Đông Phi. Phân bố của nó bị hạn chế ở những vùng khí hậu ẩm ướt và cận nhiệt đới ở Châu Phi, giữa 12^oN và 12^oS, phổ biến nhất là giữa 5^oN và 10^oN (Vegetables; G. J. H. Grubben; Wageningen, Netherlands : Backhuys; 2004; trang số 21).

Đậu bắp có nguồn gốc từ Đông Phi ở Ethiopia, Eritrea và miền đông Sudan. Từ Ả Rập, loài cây này đã lan rộng đến khắp bờ biển Địa Trung Hải và rộng ra về phía đông. Cây được du nhập vào châu Âu thông qua cuộc chinh phạt Hispania của người Umayyad. Một trong những ghi chép sớm nhất về đậu bắp là của Abu al-Abbas al-Nabati (1166 – 1239), người đã có hành trình tới Ai Cập thời Ayyubid vào năm 1216 và miêu tả loài cây này được cư dân địa phương gieo trồng và sử dụng quả non trong các bữa ăn.

Đậu bắp được du nhập vào châu Mỹ bởi các tàu buôn nô lệ Đại Tây Dương vào khoảng những năm thập niên 1650, do vào năm 1658 sự hiện diện của nó tại Brasil đã được ghi nhận. Cũng có ghi chép về sự xuất hiện của cây này tại Surinam vào năm 1686. Đậu bắp có lẽ được đưa vào đông nam Bắc Mỹ đầu thế kỷ 18 và dần dần được phổ biến tại đây. Nó được trồng xa về phía bắc tới Philadelphia vào năm 1748, trong khi Thomas Jefferson (1743 – 1826) ghi chép rằng nó đã được trồng rộng rãi tại Virginia vào năm 1781. Cây phổ biến tại miền nam Hoa Kỳ vào khoảng năm 1800 và lần đầu tiên được nhắc đến với nhiều giống khác nhau vào năm 1806.

3. Sản lượng đậu bắp trên thế giới

Theo thống kê của FAO, tổng sản lượng đậu bắp trên thế giới năm 2023 là 11,5 triệu tấn, dẫn đầu là Ấn Độ với 7.16 triệu tấn (chiếm 62%), tiếp theo là Nigeria với 1.87 triệu tấn và Mali là 0.76 triệu tấn (FAOSTAT; từ khóa: Okra production in 2023).

4. Dinh dưỡng trong quả đậu bắp

Quả đậu bắp chứa tới 90% là nước, ngoài ra còn có carbohydrate (7%), protein (2%) cùng hàm lượng chất béo không đáng kể. Với lượng tham khảo là 100g (3,5 oz), đậu bắp cung cấp 33 kcal và là nguồn giàu vitamin C (23 mg) và vitamin K (31.3 μg) (chiếm hơn 20%DV hay Daily Value – Giá trị dinh dưỡng hằng ngày), cùng hàm lượng vừa phải thiamine (B₁), folate (B₉), magie và kali (10 – 19%DV).

Đậu bắp A. esculentus được gieo trồng nhiều tại các khu vực nhiệt đới và ôn đới ấm trên thế giới để làm rau ăn, phần được thu hoặc nhiều là quả non, chứa nhiều hạt tròn màu trắng. 

Tại Iran, Ai Cập, Liban, Israel, Jordan, Iraq, Hy Lạp, Thổ Nhĩ Kỳ và các khu vực khác ở miền đông Địa Trung Hải, đậu bắp được sử dụng trong các món hầm đặc với rau và thịt. Tại Ấn Độ, nó được chiên áp chảo hay cho thêm vào trong các món ăn chế biến trên nền nước xốt thịt, khá phổ biến tại Nam Ấn. Đậu bắp cũng trở thành một loại rau ăn phổ biến trong ẩm thực Nhật Bản vào cuối thế kỷ 20, được dùng cùng xì dầu và katsuobushi hay với tempura. Đậu bắp chiên khô kẹp bánh mì được ăn nhiều tại miền nam Hoa Kỳ. Quả non cũng có thể làm dưa.

Đậu bắp cũng là thành phần của một vài món đặc trưng trong một số khu vực. Frango com quiabo (thịt gà với đậu bắp) là một món ăn trong ẩm thực Brasil, đặc biệt nổi tiếng trong khu vực Minas Gerais. Xúp mướp tây (gumbo), một món thịt hầm với thành phần là đậu bắp, khá phổ biến tại khu vực ven vịnh Mexico của Hoa Kỳ. Từ “gumbo” có nguồn gốc từ tiếng Bantu để chỉ đậu bắp (“kigombo“), thông qua tiếng Tây Ban Nha ở vùng Caribe “guingambó” hay “qimbombó“.

Dầu đậu bắp được sản xuất bằng cách ép hạt đậu bắp. Dầu có màu vàng lục với hương thơm dễ chịu, và chứa nhiều chất béo không bão hòa như axit oleic và axit linoleic. Hàm lượng dầu trong hạt là khá là cao (khoảng 40%). Sản lượng dầu thu hoạch từ đậu bắp cũng khá cao, với năng suất 794 kg/ha thì chỉ có hướng dương là vượt được nó.

Địa chỉ bán cây giống đậu bắp uy tín chất lượng ?

Địa chỉ: Ngách 68/45, ngõ 68, đường Nguyễn Văn Linh, Long Biên. Đối diện với Tổng công ty may 10, Hà Nội.