Sửa chính tả và điều chỉnh lại nội dung: 26/3/2025;
Kiwi hay dương đào là một loài cây có quả mọng ăn được thuộc nhóm loài cây gỗ thân leo trong chi Dương đào Actinidia, thuộc họ Dương đào Actinidiaceae. Nhóm cây quả kiwi được trồng phổ biến nhất là Actinidia deliciosa ‘Hayward’ với quả có hình bầu dục, kích thước bằng quả trứng gà cỡ lớn: dài 5 – 8 cm và đường kính 4,5 – 5,5 cm. Vỏ mỏng, mờ, dạng sợi, có vị chua, vỏ của quả có màu nâu nhạt có thể ăn được, thịt quả màu xanh lục nhạt hoặc vàng với những hàng hạt nhỏ màu đen có thể ăn được. Quả có cấu trúc mềm mại với hương vị ngọt ngào và độc đáo.


Được biết cây kiwi có nguồn gốc từ các tỉnh Hupeh, Szechuan, Kiangsi và Fukien ở thung lũng sông Dương Tử (với tên gốc là đằng lê) ở phía bắc Trung Quốc – vĩ độ 31ºN và tỉnh Chiết Giang trên bờ biển phía đông Trung Quốc. Nó đã được trồng trên quy mô nhỏ từ ít nhất 300 năm trước đây. Sau đó dần du nập sang các nước lớn như Nhật Bản, Siberia, New Zealand, Úc. Những tưởng tại quê nhà sẽ suôn sẻ nhưng kiwi lại không được trồng nhiều ở Trung Quốc mà thường được thu hái từ tự nhiên hơn mặc cho đây là quốc gia đông dân nhất thế giới.
Vậy còn khi đặt chân đến những nơi khác thì sao. Với Úc thì đây là nơi trồng và xuất khẩu nhiều nhất trên thế giới loại quả này. Cây Kiwi được lấy theo tên của một loài chim kiwi biểu tượng của nước Úc. Ở New Zealand, Kiwi được trồng ở nhiều huyện trên đảo phía bắc và trong khu vực Nelson trên đảo phía Nam. Bên cạnh đó Kiwi cũng được trồng tại California từ năm 1935 và hiện lan ra khá rộng rải tại Tây ban Nha, Y, Hy lạp, Ấn Độ, Việt Nam, … Ngoài ra Tân tây lan hiện cung cấp 68% sản lượng thế giới, khoản 300 ngàn tấn mỗi năm (thống kê năm 1990). Phần còn lại là Hoa Kỳ 12%, Nhật 6%, Pháp 6%. Trong khi đó thị trường tiêu thụ cao nhất là Đức 24%, Nhật 25%, Tây Âu 16%, và Mỹ là 12% đủ để thấy độ HOT của loại trái cây này.

Đặc tính của cây kiwi
Giống cây ôn đới này là loại cây thân leo có chiều cao khoảng 3m. Lá thuộc vào nhóm lá rụng. Lá lớn và rộng khoảng 12 – 20cm, mọc xen kẽ. Dáng lá bầu dục hình trái tim, mép răng cưa và gân lộ rõ. Những lá non thì được bao phủ bởi một lớp lông đỏ. Những lá già màu xanh đậm, mặt trên ít lông, mặt dưới trắng lông dày đặc.
Hoa nhỏ (đường kính từ 2,5 – 5cm), hoa màu trắng, nhuỵ vàng. Mùa hoa chủ yếu vào khoảng tháng 6. Hoa đực với cánh hoa màu trắng kem, nhụy hoa vàng nhỏ hơn, tụ thành nhóm xim 3 trên thân hay ở nách lá. Hoa cái 3 – 4 cm, mọc đơn độc ở nách lá, nhụy hoa ngắn. Quả kiwi có dạng hình trứng trọng lượng quả trung bình vào khoảng 200 gram và tùy giống sẽ có hình dạng và mùi vị khác nhau.
Một số giống kiwi (Nguồn: Wiki)
1. Kiwi lông xù
Hầu hết các quả kiwi được bán thuộc một số giống A. deliciosa (kiwi lông xù): ‘Hayward’, ‘Blake’ và ‘Saanichton 12’.Chúng có lớp vỏ ngoài có lông xù, màu nâu xỉn và thịt màu xanh lục tươi sáng. Giống cây quen thuộc ‘Hayward’ được Hayward Wright phát triển ở Avondale, New Zealand vào khoảng năm 1924. Ban đầu nó được trồng trong các khu vườn trong nội địa New Zealand, nhưng việc trồng đại trà bắt đầu vào những năm 1940.

‘Hayward’ là giống cây trồng phổ biến nhất và phân phối rộng khắp các cửa hàng. Nó là một giống cho quả lớn, hình trứng với hương vị ngọt ngào. Giống ‘Saanichton 12’ xuất xứ từ British Columbia, có hình chữ nhật hơn ‘Hayward’ và có vị ngọt tương đối, nhưng phần lõi bên trong của quả có thể dai. Giống ‘Blake’ có thể tự thụ phấn, nhưng nó có quả nhỏ hơn, hình bầu dục hơn và hương vị được coi là kém hơn.
2. Kiwi mọng
Mọng kiwi là giống cho quả ăn được, quả có kích thước chỉ bằng một quả nho lớn, tương tự như kiwi lông xù về hương vị và hình dáng bên trong, nhưng vỏ mỏng, màu xanh lá cây mịn và không có lông tơ tạo cảm giác ăn toàn bộ quả dễ chịu hơn. Chúng được sản xuất chủ yếu bởi ba loài: Actinidia arguta (kiwi chịu khắc nghiệt), A. kolomikta (kiwi Bắc Cực) and A. polygama (kiwi nho bạc). Chúng là loại cây gỗ thân leo, mọc nhanh, có mùa sinh trưởng bền vững. Chúng được gọi là mọng kiwi, kiwi nhỏ, kiwi tráng miệng, kiwi nho, hay kiwi cocktail.
Giống cây ‘Issai’ là một giống cây lai giữa kiwi chịu khắc nghiệt và kiwi nho bạc, và có thể tự thụ phấn. Giống này được trồng thương mại vì quả tương đối lớn, ‘Issai’ ít chịu khắc nghiệt hơn so với hầu hết các giống kiwi chịu điều kiện khắc nghiệt.
3. Kiwi vàng
Actinidia chinensis (kiwi vàng) có vỏ mịn, màu đồng. Màu sắc của thịt quả thay đổi từ màu xanh lá cây tươi sáng đến màu vàng đậm trông rất rõ ràng. Giống quả này ngọt và thơm hơn so với A. deliciosa, tương tự như một số loại trái cây cận nhiệt đới. Một trong những giống trồng hấp dẫn nhất có ‘mống mắt’ màu đỏ xung quanh tâm quả và phần thịt bên ngoài màu vàng. Quả màu vàng có giá thị trường cao hơn và ít lông hơn quả kiwi lông xù, ăn ngon miệng hơn mà không cần gọt vỏ.

Một giống trồng khả thi về mặt thương mại của kiwi vòng đỏ này đã được cấp bằng sáng chế với tên gọi EnzaRed, là một giống hồng dương của Trung Quốc.
‘Hort16A’ là một giống kiwi vàng được bán trên toàn thế giới với tên gọi Zespri Gold. Giống cây trồng này bị thiệt hại đáng kể ở New Zealand trong năm 2010 – 2013 do vi khuẩn PSA. Một giống kiwi vàng mới, Gold3, được phát hiện có khả năng kháng bệnh tốt hơn và hầu hết người trồng hiện nay đã chuyển sang trồng giống cây này. ‘Gold3’ được Zespri tiếp thị với tên là SunGold, không ngọt bằng ‘Hort16A’.
Các bản sao của giống mới SunGold đã được sử dụng để phát triển, chúng trồng trong các vườn cây ăn quả ở Trung Quốc dẫn đến các nỗ lực pháp lý của Zespri, và họ thành công trong việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của họ ở Trung Quốc. Vào năm 2021, Zespri ước tính rằng khoảng 5.000 ha vườn Sungold đang được trồng ở Trung Quốc, chủ yếu ở tỉnh Tứ Xuyên.
Giá trị dinh dưỡng của quả kiwi
Không phải ngoa khi nói rằng đây là loại quả giàu dinh dưỡng nhất trong số những loại quả được nhập ngoại ở nước ta. Cụ thể trong thành phần của quả kiwi có chứa hàm lượng Vitamin C khá cao. Một quả kiwi (tức 69 g) có thể cung cấp 77% lượng vitamin C cần thiết cho cơ thể hàng ngày. Ngoài ra còn có kali giúp tăng cường sức khỏe tim mạch.
Khoáng chất trong kiwi cũng rất đa dạng. Từ vitamin E cho đến một lượng nhỏ vitamin A (chủ yếu ở trong hạt). Cũng không nên bỏ qua chất chống oxi hoá flavonoid nằm chủ yếu trong vỏ quả. Dầu từ hạt quả kiwi thì chứa trung bình 62% alpha-linolenic acid, axit béo omega-3. Và thông thường một quả kiwi trung bình chứa khoảng 46 calorie; 0,3 g chất béo; 1 g protein; 11 g carbohydrat; và 2,6 g chất xơ ăn tìm thấy một phần trong vỏ ăn được.
Kỹ thuật trồng và chăm sóc kiwi


Cây kiwi được đánh giá đây là loại cây dễ trồng, ít sâu bệnh và không lấy đi quá nhiều công chăm sóc. Tuy có nguồn gốc nước ngoài nhưng kiwi vẫn cho thấy chúng là loại cây thích hợp với khí hậu nhiệt đới gió mùa như ở Việt Nam.
1. Tiêu chuẩn chọn giống
Hiện tại cây kiwi được trồng và nhân giống chủ yếu bằng hạt và ghép. Trong khi trồng bằng phương pháp ghép được xem là dễ dàng hơn việc trồng bằng hạt và cho nhanh thu hoạch hơn thì việc trồng bằng hạt rất thích hợp để theo dõi được sự phát triển của cây từ lúc là hạt mầm bé nhỏ.
Trước khi trồng kiwi bằng hạt cần tiến hành lựa chọn được những loại hạt giống tốt nhất. Nên chọn những hạt giống to mẩy và không bị lép sẽ cho tỷ lệ nảy mầm cao và đồng đều hơn. Tốt nhất nên mua hạt giống cây kiwi tại những shop chuyên cây giống uy tín sẽ đảm bảo được chất lượng hạt giống tốt nhất.
2. Gieo hạt giống cây kiwi
Sau khi đã mua được hạt giống cây kiwi cần tiến hành công đoạn xử lý hạt giống. Chọn ra những hạt giống to, mẩy cầm chắc tay ngâm trong nước ấm một tuần để cho hạt nứt nanh và đầu mầm nhú ra. Nhớ thay nước thường xuyên hàng ngày để giúp hạt không bị thối. Tiếp đến đem số hạt giống đã ngâm đi ủ trong khăn ẩm khoảng một ngày. Sau đó bắt đầu đem gieo xuống những khay nhựa có đất đã chuẩn bị từ trước. Tiến hành nhẹ nhàng đặt từng hạt xuống từng hố nhỏ sâu khoảng 1cm và lấp đất lại. Để khay hạt giống ra nơi có ánh sáng và chú ý giữ ẩm cho đất hàng ngày. Chỉ 4 ngày sau đó những lá mầm đầu tiên sẽ xuất hiện.
Sau khi cây phát triển được 5 đến 6 lá mầm bạn tiến hành chọn lựa ra những cây khỏe mạnh nhất đem trồng trực tiếp ra đất
Loại đất trồng cây kiwi thích hợp nhất lưu ý là loại đất thịt cát pha giàu dinh dưỡng. Để đón cây con giống về nơi ở mới bạn cần làm sạch đất bằng việc cày ải tơi xốp và dọn sạch cỏ dại xung quanh. Trước khi trồng nên bón lót cho đất một lượng phân bón khoảng 10kg phân chuồng hoai mục và 1kg phân super lân cùng vôi bột khử trùng. Ủ đất với phân trước 1 tháng rồi mới trồng cây con giống.
3. Trồng cây
Sau khi đã chọn được cây con giống bạn tiến hành trồng cây vào đất đã chuẩn bị sẵn trước đó. Nhẹ nhàng trồng từng cây xuống và phủ đất xung quanh cổ rễ cách gốc khoảng 2cm. Lèn chặt tay phần gốc để cố định dáng đứng sao cho thẳng nhất của cây giống. Trồng xong tiến hành tưới nước ngay cho cây con giống.
4. Kỹ thuật chăm sóc cây kiwi
– Tiêu chuẩn nước: Cây kiwi yêu cầu nguồn nước chỉ ở mức trung bình. Do vậy cần duy trì độ ẩm trong thời gian đầu mới trồng cho đến 3 tháng sau đó. Khi cây bắt đầu leo giàn cần căn cứ vào độ ẩm trong đất và thời tiết để cung cấp nước cho cây hợp lý.
– Làm giàn cho cây: Sau khi trồng cây kiwi từ tháng thứ 3 trở đi thì cây bắt đầu leo giàn cho cây có nơi leo bám để phát triển. Nên thực hành làm giàn bằng lưới mắt cáo thép để cây có điểm bám vững chắc. Sau khi làm giàn xong bạn uốn cây cố định vào một bên giàn để cây có thể tự leo.
– Cắt tỉa lá: Sau khi cây đã leo giàn thì cây sẽ bắt đầu phát triển khá nhanh và mạnh. Chỉ một khoảng thời gian ngắn cây sẽ phủ kín hết toàn bộ giàn. Lúc này bạn nên tỉa bớt những cành đã có dấu hiệu khô héo, cành sâu bệnh và lá để tạo độ thông thoáng trên giàn giúp ánh sáng có thể chiếu được toàn bộ tán cây.
– Bón phân cho cây: Điều kiện để cây kiwi được khỏe mạnh và cho quả đều và đẹp thì ngoài việc tưới nước dọn sạch cỏ cần phải bón thêm phân cho cây. Định kì hàng năm có thể bón cho cây 1kg phân đạm và 0,5kg phân Lân, Kali vào gốc giúp cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho cây phát triển nhất là thời điểm ra hoa đậu quả.
5. Thu hoạch quả
Quả kiwi thường cho thu hoạch vào mùa thu. Khi đạt đến độ chín sẽ thấy phần vỏ quả khi cầm sẽ mềm giống như quả hồng xiêm. Lúc này là thời điểm thích hợp để thu hoạch kiwi. Kiwi khi thu hái cần phải nhẹ tay để không làm ảnh hưởng đến chất lượng quả bên trong. Sau khi thu hoạch có thể bảo quản nơi thoáng mát hoặc chở đến nơi tiêu thụ.
Mua cây kiwi ở đâu uy tín chất lượng ?
Địa chỉ: Ngách 68/45, ngõ 68, đường Nguyễn Văn Linh, Long Biên. Đối diện với Tổng công ty may 10, Hà Nội.
- Quý khách xin vui lòng liên hệ với Cây cảnh Hải Đăng để được các chuyên viên của chúng tôi tư vấn lựa chọn sản phẩm cây giống kiwi phù hợp.
- Chúng tôi sẽ chụp ảnh sản phẩm cho quý khách nếu có yêu cầu.
- Chúng tôi sẽ kiểm tra kỹ hàng hóa đảm bảo chất lượng và đúng quy cách trước khi giao.
- Quý khách ở xa vui lòng tiến hành chuyển khoản trước. Nếu quý khách ở nội thành có thể áp dụng ship nhanh với chi phí 30k một lần ship.