Cây mắt búp bê – loài cây của quỷ dữ

Lần cập nhật nội dung gần nhất: 25/11/2020.

Tên thường gọi	Cây mắt búp bê
Tên gọi khác trong Tiếng Việt	Đang tìm hiểu
Tên Tiếng Anh	Doll’s-eyes, white baneberry
Tên gọi khác tại một số quốc gia, lãnh thổ, khu vực, dân tộc, bộ lạc, …	dansk ( tiếng Đan Mạch ): Hvid druemunke eesti ( tiếng Estonia ): Valge siumari français ( tiếng Pháp ): actée à gros pédicelles, actée blanche 日本語 ( tiếng Nhật ): アクタエア・パキポダ polski ( tiếng Ba Lan ): Czerniec grubopędowy русский ( tiếng Nga ): Воронец толстоножковый
Danh pháp khoa học ( hiện tại )	Actaea pachypoda Elliott
Danh pháp đồng nghĩa	Actaea brachypetala var. coerulea DC.
	Actaea brachypetala var. microcarpa DC.
	Actaea pachypoda f. microcarpa (DC.) Fassett
Bộ thực vật	Mao lương ( Ranunculales )
Họ thực vật	Mao lương ( Ranunculaceae )
Chi thực vật	Actaea

Cây có nguồn gốc ở miền đông Bắc Mỹ, miền đông Canada, vùng trung tâm phía Bắc và Đông Hoa Kỳ. Dưới đây là hình ảnh cây mắt búp bê cho bạn đọc tham khảo.

A. Đặc điểm cây mắt búp bê

A. pachypoda là cây cây thân thảo, sống lâu năm, nhẵn, mọc cao đến 50 cm hoặc hơn. Lá kép lông chim lẻ hai lần, dài 40 cm và rộng tới 30 cm, mép răng cưa.

Hoa mọc thành chùm ( raceme ) ở nách lá vào mùa xuân, dài khoảng 108 cm. Tuy nhiên, phần đặc biệt nhất lại không nằm ở hoa, lá hay thân mà chính là phần quả. Quả mọng ( berry ), màu trắng với đường kính khoảng 1 cm, cùng một “điểm mắt” màu đen khiến người ta không khỏi liên tưởng đến mắt búp bê đang nhìn ra 4 phương 8 hướng vô cùng kì dị. Cuống nhỏ ( pedicel ) nơi đính quả phát triển dày hơn so với những loài cùng họ, điển hình là red baneberry ( Actaea rubra (Aiton) Willd. ), đó cũng ý tưởng cho việc hình thành tính ngữ chỉ loài pachypoda, từ tiếng Hy Lạp cổ với παχύς – pakhús tức “thick” và πούς – poús tức “foot”. Cuống nhỏ sẽ bắt đầu dày lên và hóa màu đỏ tươi khi quả chín.

Quả của cây thường chín trong mùa hè nhưng không thối rữa và rụng nhanh giống như các loại trái cây khác mà vẫn ở trên cành cho đến khi sương giá kéo tới. Lúc ấy chúng mới chịu khô héo và rơi rụng trở về với đất mẹ.

B. Độc tính

Quả cây mắt búp bê khi chín có vị ngọt thơm quyến rũ nhưng đừng dại mà lại gần vì chất độc trong chúng có thể dễ dàng lấy mạng một người trưởng thành. Nhìn chung, toàn thân đều độc nhưng chất độc tập trung nhiều nhất và mạnh nhất ở phần quả. Chính vì chất độc ngọt ngào này mà cây mắt búp bê còn được gọi là loài cây của quỷ dữ.

Độc của quả là loại độc tác động trực tiếp lên cơ tim. Khi trúng phải loại độc này, mô cơ tim của nạn nhân lập tức bị chất độc làm căng cứng, không thể hoạt động khiến tim ngừng đập và nạn nhân tử vong ngay sau đó.

Loài cây này vô cùng nguy hiểm và đáng sợ đối với con người, đặc biệt là trẻ em. Đã có nhiều cái chết thương tâm liên quan đến trúng độc cây mắt búp bê xảy ra ở Bắc Mỹ.

Tuy vậy, chất độc trong quả mắt búp bê lại hoàn toàn vô tác dụng đối với loài chim. Những con chim có thể thoải mái tận hưởng quả ngọt trên cây và sau đó vô tư phát tán hạt giống hộ loài cây tử thần này.