Cây rau mì chính

Cây rau mì chính hay rau bina, tên tiếng Anh là chaya, tree spinach, spinach tree (danh pháp khoa học là Cnidoscolus aconitifolius (Mill.) I.M.Johnst.; đồng nghĩa: Cnidoscolus aconitifolius subsp. polyanthus (Pax & K.Hoffm.) Breckon) là loài thực vật có hoa thuộc họ Đại kích Euphorbiaceae.

Mô tả rau mì chính

Rau mì chính là cây bụi sống lâu năm, kích thước lớn, mọc nhanh và ra nhiều lá. Người ta tin rằng cây này có nguồn gốc từ bán đảo Yucatán ở phía đông nam Mexico (G. J. H. Grubben et al.; 2004). Tên loài aconitifolius ám chỉ hình dạng lá của cây giống với lá cây ô dầu (Aconitum sp.), một chi thực vật nổi tiếng vì độc tính cao, thậm chí có thể gây chết người. Giống như nhiều loài thuộc họ Đại kích Euphorbiaceae, toàn cây chứa một loại nhựa trắng đặc, có tính ăn mòn và có thể gây nguy hiểm khi tiếp xúc với cơ thể.

Cây có thể cao tới 6 mét, nhưng thường được cắt tỉa giữ ở khoảng 2 mét để thuận tiện cho việc lấy lá. Một số vùng ở Mexico và các nước Trung Mỹ thường sử dụng lá cây này làm rau ăn tương tự như rau bina (spinach) hoặc cải cầu vồng (Swiss chard). Cây cho hoa màu trắng, thường không nổi bật, mọc thành chùm ở ngọn cây, vươn cao hơn tán lá. Hoa có hình dáng hơi giống với cụm hoa nhỏ của các loài cây như trạng nguyên hoặc xương rồng bát tiên.

Lá cây mì chính cần được nấu chín trước khi ăn, vì lá sống có chứa hàm lượng cao axit hydrocyanic hay cyanua, cùng với nhựa gây kích ứng đặc trưng của các loài cùng họ. Không nên để bất kỳ bộ phận nào của cây sống tiếp xúc với các vùng nhạy cảm trên cơ thể, như: miệng, mắt, mũi, tai trong, bộ phận sinh dục hoặc vết thương hở. Nếu tiếp xúc, có thể gây ra các triệu chứng từ kích ứng nhẹ đến đau rát nghiêm trọng, mù tạm thời (nếu dính vào mắt), hoặc mất vị giác và khứu giác (nếu dính vào miệng hoặc mũi). Mặc dù không khuyến khích ăn sống, một số nguồn cho rằng có thể ăn tối đa 2 – 5 lá sống mỗi ngày. Tuy nhiên, để an toàn tuyệt đối, lá nên được nấu trong 5 – 15 phút, và 20 phút là thời gian thường được khuyên dùng trong các công thức nấu ăn. Ngoài ra, không nên dùng nồi nhôm để nấu, vì nhôm mềm dễ bị ăn mòn bởi các alkaloid có tính axit tự nhiên trong cây này.

Thông tin thêm

1. Phân loài mì chính

Cnidoscolus aconitifolius subsp. aconitifolius là loài cây đặc hữu, phân bố từ miền bắc Mexico kéo dài xuống Belize và Guatemala, và hiện được trồng ở nhiều quốc gia khác, thậm chí đến tận Peru ở phía nam. Trong khi đó, phân loài C. aconitifolius subsp. polyanthus chỉ xuất hiện ở một khu vực nhỏ thuộc miền tây Mexico.

Nhóm giống Chayamansa (còn gọi là C. chayamansa) là loại được trồng phổ biến nhất, nhờ không có lông gây ngứa trên lá. Dựa vào hình dạng lá, có bốn giống chính thường được trồng là ‘Chayamansa’ (phổ biến nhất), ‘Estrella’, ‘Picuda’, ‘Redonda’.

2. Nhân giống rau mì chính

Chaya rất dễ trồng và ít bị sâu bệnh phá hoại. Ở Mỹ, cây này được xem là loại cây lâu năm khá mềm yếu, nhưng vẫn sống tốt ở những vùng khí hậu ấm áp như Florida. Cây chịu được mưa lớn và cũng có khả năng chịu hạn nhẹ.

Cây thường được nhân giống bằng cách giâm cành gỗ dài khoảng 15–30 cm, vì rất hiếm khi có hạt. Giai đoạn đầu cây phát triển chậm do rễ mọc chậm từ cành giâm, nên không thu hoạch lá trong năm đầu tiên. Từ năm thứ hai trở đi, có thể thu hoạch lá thường xuyên, miễn là không lấy quá 50% số lá trên cây, để đảm bảo cây vẫn phát triển khỏe mạnh.

Một nghiên cứu của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) tại Puerto Rico cho thấy chaya cho sản lượng rau xanh cao hơn bất kỳ loại rau nào khác mà họ từng nghiên cứu. Một nghiên cứu khác cũng phát hiện lá chaya chứa lượng dưỡng chất cao hơn đáng kể so với rau bina.

Công dụng của cây rau mì chính

Một số giống chaya có lông gây ngứa, nên cần đeo găng tay khi thu hoạch. Khi nấu chín, các lông này cùng với chất độc trong lá sống sẽ bị phá hủy. Chaya được xem là một trong những loại rau xanh cho năng suất cao nhất.

Lá chaya là nguồn cung cấp dồi dào protein, vitamin, canxi và sắt, đồng thời chứa nhiều chất chống oxy hóa. Tuy nhiên, lá sống có độc, vì chứa một loại glucoside có thể giải phóng cyanide, một chất cực độc. Vì vậy, phải nấu chín trước khi ăn để loại bỏ các thành phần độc hại. Về điểm này, chaya giống như sắn, cũng chứa glycoside sinh ra hydrocyanide và cần được nấu chín trước khi dùng.

Không nên nấu chaya bằng nồi nhôm, vì nhôm mềm dễ bị ăn mòn bởi các chất trong cây, có thể tạo ra nước luộc độc gây tiêu chảy.

Lá non và phần đầu cành mềm của chaya thường được cắt và luộc như rau bina. Đây là loại rau ngon, và có hàm lượng protein, canxi, sắt và vitamin A rất cao — thậm chí cao gấp 2–3 lần so với các loại rau lá khác trên cạn. Lá chaya cũng được cho là có tác dụng hỗ trợ điều trị tiểu đường.

Theo truyền thống, lá được ngâm và nấu liu riu trong 20 phút, sau đó ăn kèm với dầu hoặc bơ. Nấu từ 20 phút trở lên sẽ giúp lá an toàn để ăn. Nước luộc lá cũng có thể dùng được, vì cyanide bay hơi dưới dạng khí hydrogen cyanide (HCN) trong quá trình nấu.

Địa chỉ bán cây giống rau mì chính uy tín chất lượng ?

Địa chỉ: Ngách 68/45, ngõ 68, đường Nguyễn Văn Linh, phường Long Biên, thành phố Hà Nội.