Cây giống gáo vàng

Độ hoàn thiện nội dung: 70%.

Gáo vàng hay vàng kiên, gáo nam, tên tiếng Anh là bur tree, canary wood, Leichhardt pine, yellow cheesewood, bangkal (danh pháp khoa học là Nauclea orientalis (L.) L.; đồng nghĩa: Sarcocephalus cordatus (Roxb.) Miq.), là một loài thực vật có hoa thuộc họ Thiến thảo Rubiaceae.

Mô tả cây gáo vàng

Cây gáo – Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi (đã sửa chính tả):

Cây gỗ to cao, cành non màu nâu đậm, nhẵn, sau màu xám trắng. Phiến lá hình trái xoan, dài 8 – 25cm, tù ở đỉnh, tròn và hình tim ở gốc phiến lá, màu lục bóng ở mặt trên, màu nâu nhạt ở mặt dưới. Cuống khía rãnh ở mặt trên, lá kèm hình trái xoan, dài hay bầu dục, tù và tròn ở đỉnh. Hoa tập trung thành hình đầu, đơn độc ở đầu cành. Hoa vàng hay trắng vàng, mùi thơm.

Đài 5, tròn ở đỉnh, nhẵn, ống dài nhẵn, ngắn. Tràng 5, hình bầu dục ngược, nhẵn, ống tràng hơi có lông ở họng. Nhị 5, đính vào họng tràng, chỉ rất ngắn, bao phấn tù ở đỉnh. Bầu 2 ô, nhiều noãn. Quả dính lại với nhau thành một khối, hình cầu, mỗi quả 2 ô, mỗi ô chứa 5 – 8 hạt. Hoa nở vào tháng 3, quả chín vào tháng 7.

Cây gáo – Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam – Tập I – Đỗ Huy Bích cùng các tác giả khác (đã sửa chính tả):

Cây to, cao 15 – 20m. Cành mọc ngang, cành non màu nâu sẫm, cành già màu xám, nhẵn, gỗ màu vàng, lá mọc đối, hình trái xoan, gốc tròn hoặc hình tim, đầu tù, hai mặt nhẫn, mặt trên màu lục bóng, mặt dưới màu nâu nhạt; cuống lá có khía rãnh; lá kèm tù ở đầu.

Cụm hoa mọc ở đầu cành thành đầu tròn; hoa màu vàng hay trắng vàng, mùi thơm; đài 5 răng tròn, ống đài ngắn và nhẵn; tràng 5 cánh hình bầu dục, ống tràng có ít lông ở họng; nhị 5, đính ở họng tràng; chỉ nhị ngắn; bầu 2 ô, nhiều noãn. Quả dính lại với nhau thành khối hình cầu, mỗi quả có 2 ô, mỗi ô có 5 – 8 hạt. Mùa hoa: tháng 3 – 5; mùa quả: tháng 6 – 8.

Thông tin thêm

1. Phân bố và sinh thái

Cây gáo – Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi (đã sửa chính tả):

Cây phân bố ở khắp nước ta, nhiều ở miền Nam. Thường thích ẩm và thấy mọc ở khe suối, chân đồi.

Thường nhân dân bóc vỏ cây dùng tươi hay phơi khô dùng dần. Có nơi lấy cả gỗ, chẻ nhỏ phơi khô, có màu vàng nhạt vị rất đẳng.

Tại vùng Tây châu Phi thuộc Sudan (Việt hóa: Xuđăng) người ta dùng vỏ cây Nauclea latifolia Sm. (đồng nghĩa: Sarcocephalus esculentus Afzel. ex Sabine) với tên quandake (douandake) làm thuốc bổ, chữa sốt gần như vỏ cây canh ki na do đó vỏ cây này còn mang tên vỏ canh ki na châu Phi. Ở Guinea (Việt hóa: Ghinê) người ta còn dùng vỏ cây Nauclea pobeguinii (Hua ex Pobég.) Merr. (đồng nghĩa: Sarcocephalus pobeguinii Hua ex Pobég.).

Cây gáo – Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam – Tập I – Đỗ Huy Bích cùng các tác giả khác (đã sửa chính tả):

Chi Sarcocephalus Afz. có 3 loài ở Việt Nam (Nguyễn Tiến Bân, 1996). Gáo là loài cây gỗ phân bố chủ yếu ở vùng nhiệt đới Nam Á và Đông Nam Á, bao gồm Ấn Độ, Sri Lanka, Indonesia, Thái Lan, Campuchia, Lào và Việt Nam. Ở Việt Nam, cây phân bố rải rác ở các tỉnh thuộc vùng núi thấp (dưới 600m) và trung du, đôi khi thấy cả ở vùng đồng bằng do trồng hoặc chim đưa hạt giống đến.

Cây ưa sáng, thường mọc ở ven rừng thứ sinh hay bờ nương rẫy, thích nghi với nhiều loại đất có pH trung tính và tầng đất thịt dày. Gáo sinh trưởng phát triển nhanh, trong vòng 5 năm đầu tiên, mỗi năm có thể cao từ 1 đến 1,5m; khoảng 6 – 7 năm tuổi cây bắt đầu có hoa quả. Quả chín là thức ăn của một số loài chim lớn, nêu rụng xuống đất thường nhanh bị thối rữa. Gáo gieo giống tự nhiên chủ yếu bằng hạt. Khi cây còn nhỏ nếu bị chặt hoặc gãy có thể tái sinh cây chồi. Trồng được bằng hạt. Vỏ cây và gỗ, phơi hoặc sấy khô.

2. Thành phần hóa học

Cây gáo – Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi (đã sửa chính tả):

Chưa thấy tài liệu nghiên cứu.

Theo Heckel và Schlagdenhauffeen (1883 – 1885) trong vỏ cây Sarcocephalus esculentus có chứa alkaloid tên là dounkakin nhưng nhiều tác giả tìm lại không thấy (Em. Perrot – Matières premières usuelles du règne végétal, 1943 – 1944, tome 2, 2062).

Cây gáo – Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam – Tập I – Đỗ Huy Bích cùng các tác giả khác (đã sửa chính tả):

Gáo chứa triterpen glycosid là naucleosid (??) và noreugenin (Chem. Pharm. Bull 1967, 15, 1682).

Lá chúa các alkaloid là 10-hydroxy strictosamide và 6′-O-acetyl strictosamide, vincosamide (Planta medica 1991, 57, 149). Ngoài ra, còn có β-sitosterol, acid palmitic.

Vỏ, lá và gỗ đều chứa các chất đắng (The Wealth of India VII, 1966 – 6).

Công dụng và liều dùng gáo vàng

Vỏ gáo được nhân dân dùng làm thuốc chữa sốt dưới dạng thuốc sắc với liều 10 – 16g. Có thể dùng gỗ gáo thái mỏng, cũng sắc như vỏ gáo. Gỗ gáo được đóng đồ đạc thông thường.

Đơn thuốc có vỏ gáo chữa xơ gan cổ trướng:

Vỏ gáo, cỏ sữa lớn lá, cỏ xước toàn cây. Ba vị bằng nhau, mỗi vị 10g, sắc uống trong ngày, dùng liền trong 10 – 15 ngày (kinh nghiệm nhân dân).

Cây gáo – Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam – Tập I – Đỗ Huy Bích cùng các tác giả khác (đã sửa chính tả):

Vỏ thân cây gáo có tác dụng hạ nhiệt, bổ, gây săn se.

Vỏ cây gáo được dùng làm thuốc chữa sốt dưới dạng thuốc sắc với liều 10 – 16g. Có thể dùng gỗ gáo thái mỏng và sắc như vỏ cây. Ở Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh, người ta dùng vỏ gáo chữa sốt rét, xơ gan cổ trướng trong bài thuốc sau: Vỏ gáo phối hợp với cỏ sữa lá to, cỏ xước, mỗi vị 10g. Sắc uống trong ngày.

Ở Campuchia, nhân dân vùng Xiêm Riệp (Siem Reap, សៀមរាប) dùng vỏ gáo làm thuốc giảm đau. Ở Philippines, bột vỏ gáo chữa vết loét, nước sắc chữa vết thương, tiêu chảy, đau răng. Ở New Guinea, nước ngâm vỏ gáo chữa đau dạ dày. Ở Ấn Độ, vỏ cây lại trị rắn cắn.

Địa chỉ bán cây giống gáo vàng uy tín chất lượng ?

Địa chỉ: Ngách 68/45, ngõ 68, đường Nguyễn Văn Linh, phường Long Biên, thành phố Hà Nội.