Kỹ thuật trồng dược liệu ngưu tất hiệu quả

Kỹ thuật trồng ngưu tất dược liệu sẽ được giới thiệu ngay dưới đây.

Lần cập nhật nội dung gần nhất: 5/10/2020.

Tên thường gọi	Ngưu tất
Tên gọi khác trong Tiếng Việt	Hoài ngưu tất, cỏ xước hai răng, cỏ sướt hai răng
Tên Tiếng Anh	Ox knee
Tên gọi khác tại một số quốc gia, lãnh thổ, khu vực, dân tộc, bộ lạc, …	suomi ( tiếng Phần Lan ): Kiinantähkähäntä 日本語 ( tiếng Nhật ): イノコヅチ 한국어 ( tiếng Hàn ): 쇠무릎 文言 ( Văn ngôn ): 牛膝 മലയാളം ( tiếng Malayalam ): പെരുംകടലാടി ภาษาไทย ( tiếng Thái ): ห่วยหงู่ฉิก 中文 ( Trung văn ): 牛膝 中文（中国大陆）: 牛膝 中文（简体）: 牛膝 中文（繁體）: 牛膝 中文（香港）: 牛膝 中文（台灣）: 牛膝
Danh pháp khoa học ( hiện tại )	Achyranthes bidentata Blume
Danh pháp đồng nghĩa	Achyranthes chinensis Osbeck
	Achyranthes fauriei H.Lév. & Vaniot
	Achyranthes hispida Moq.
Bộ thực vật	Cẩm chướng ( Caryophyllales )
Họ thực vật	Dền ( Amaranthaceae )
Chi thực vật	Achyranthes
Phân bố	Ấn Độ, Nepal, Trung Quốc và Nhật Bản

A. Thời vụ trồng

Nhân giống cây ngưu tất chủ yếu bằng cách gieo hạt; miền núi vào khoảng giữa tháng 2 và 3, ở đồng bằng từ tháng 10 và 11 ( cuối thu đầu đông ).

B. Chọn đất và chuẩn bị đất ruộng trồng ngưu tất

Lý tưởng nhất vẫn là đất phù sa, cao ráo, thoát nước tốt. Đất nhiều cát sỏi, bạc màu, đất chua sẽ không thể trồng được ngưu tất.

Ruộng trồng ngưu tất phải được cày bừa, đập đất kỹ, cốt để tạo độ thoáng khí và hạn chế nơi trú ẩn tiềm tàng của sâu bệnh. Khi lên luống thường bón lót bằng phân chuồng vào lưng chừng luống. Lượng phân chuồng phải bón có thể lên tới 50 hoặc 60 tấn/ha, nghĩa là 2 – 3 tạ một sào Bắc bộ. Nhưng ở nước ta ít khi dùng lượng phân nhiều như thế. Lưu ý không nên trồng chay, năng suất sẽ thấp. Luống làm rộng 70 – 80 cm, cao 30 – 40 cm. ở Trung Quốc người ta còn cày sâu, đập đất nhỏ và lên luống cao tới 70 cm. Theo chuyên gia Trung Quốc, làm như vậy sẽ cho thu hoạch củ ngưu tất dài 70 – 80 cm. Khi lên luống đã hoàn chỉnh, rạch 2 hàng dọc trên mặt luống cách nhau 20 cm. Rắc phân chuồng bột trộn với tro khô.

C. Kỹ thuật trồng ngưu tất

Chuẩn bị hạt giống ngưu tất. Hạt được ngâm nước ấm vài giờ, xong trộn với cát khô và tro khô để dễ gieo. Gieo rất thưa trên rạch luống, gieo xong nên đậy thêm chút rơm hoặc rạ. Nếu có nhiều rạ thì đậy cả mặt luống nếu không, ít nhất cũng phải đậy ở rãnh luống.

D. Chăm sóc giống

Gieo hạt xong, quan trọng nhất vẫn là tưới ẩm hằng ngày cho hạt mau nảy mầm. Khi hạt đã mọc thì bỏ rạ và tưới bằng thùng tưới có hoa sen để cây khỏi bết xuống đất. Khi cây có 4 – 5 đôi lá thật thì tưới thêm phân đạm pha loãng hoặc nước tiểu pha loãng để cây mau phủ kín luống. Tuyệt đối tránh tưới bằng nước phân chuồng tươi vì độ an toàn về dược liệu. Nếu có cỏ phải làm cỏ, xới xáo, phá váng. Khi cây đã giao tán, kín luống, nhổ tỉa bớt những chỗ quá mau, để cây cách cây 15 cm. Có thể tưới bằng cách tát nước vào ruộng, ngập rãnh luống rồi té nước lên mặt luống, làm như vậy sẽ giữ được độ ẩm cho cây. Tiếp đó tháo nước cho rút hết khỏi ruộng.

E. Phòng trừ sâu bệnh

Chủ yếu ở thời kỳ cây con, hay gặp nhất là sâu xám cắn đứt ngang thân nên buộc phải trồng lại. Nếu ít, thì bắt sâu bằng tay là chính. Bất đắc dĩ mới dùng thuốc trừ sâu. Chú ý đeo khẩu trang và tôn trọng mọi nguyên tắc khi phun thuốc nhất là phải tôn trọng “thời gian cách ly”, tức thời gian tối thiểu 15 ngày trước khi thu hoạch để giảm thiểu dư lượng thuốc trừ sâu trong dược liệu.

Lúc trưởng thành, cũng có cây bị thối cổ rễ. Trường hợp này phải nhổ cây đem đi xa để đốt, rắc vôi bột vào chỗ mới nhổ cây.

F. Thu hoạch và chế biến sơ bộ

Thời gian thu hoạch ở miền núi vào cuối năm từ cuối tháng 10 đến tháng 12, ở đồng bằng vào tháng 4 đến tháng 5 năm sau.

Khi cây đã xuất hiện nhiều lá vàng, ở gốc lá đã rụng dần, đào thử thấy rễ ngưu tất mập, dài 20 – 30 cm là có thể thu hoạch. Trước hết cắt bỏ phần lá, thu gọn vào một chỗ. Dùng thuổng hoặc xà beng đào sâu bẩy đất lên để rễ khỏi bị đứt. Rũ sạch đất ở rễ, đem về rửa sạch, phơi ráo nước. Cắt bỏ rễ con, xông lưu huỳnh từ một đến hai đêm. Phơi âm can, hay nắng nhẹ, không nên phơi nắng to trên sân gạch sẽ khiến nguyên liệu sẽ bị khô xác. Phơi xong, phân loại to nhỏ, dài ngắn rồi bó thành từng bó bằng lạt đỏ ( từ 2 đến 3 lạt ). Mỗi bó từ 0,5 đến 1 kg tùy theo yêu cầu của khách hàng.