Cây giống thiên niên kiện

Sửa chính tả và điều chỉnh lại nội dung: 27/3/2025;

Thiên niên kiện (danh pháp khoa học là Homalomena occulta (Lour.) Schott) là loài thực vật thuộc họ Ráy Araceae. Đây là loài bản địa của Việt Nam và các tỉnh miền nam Trung Quốc (Quảng Tây, Vân Nam), mọc hoang tại các thung lũng, sườn đồi có độ cao từ 80 – 1.100 m.

Tên thiên niên kiện vì người ta cho rằng uống thuốc này thì nghìn năm khoẻ mạnh (thiên là nghìn, niên là năm, kiện là khoẻ mạnh).

Mô tả cây thiên niên kiện

Thiên niên kiện là một cây sống lâu năm, có thân rễ mập, màu xanh, đường kính 1 – 2cm. Lá mọc so le, có cuống dài từ 18 đến 25cm, màu xanh, mềm, nhẵn, phía dưới cuống nở rộng thành bẹ có màu vàng nhạt; phiến lá hình đầu mũi tên, dài 11 – 15cm, rộng 7 – 11cm, đầu nhọn, phía dưới hình cánh tên, mép nguyên, mặt trên lá có màu đậm hơn, hai mặt đều nhẵn, gân ở hai mép đều hướng về phía đỉnh lá. Cụm hoa mẫm nở vào tháng 3 – 4. Quả mọng.

Thông tin thêm

1. Phân bố, thu hái và chế biến

Thiên niên kiện mọc hoang rất nhiều ở các miền rừng núi của ta. Cây ưa những nơi ẩm ướt, cạnh suối hay dọc theo suối. Ta khai thác quanh năm. Một năm có thể thu mua tới 3.000 tấn.

Hái về rửa sạch đất, bỏ rễ con, phơi hay sấy khô là được.

2. Thành phần hoá học

Cây thiên niên kiện – Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi (đã sửa chính tả và có thể không còn đúng nữa):

Trong thiên niên kiện của ta có từ 0,8 – 1% tinh dầu tính theo rễ khô kiệt.

Theo E. Gildmeister và Fr. Hoffmann, trong rễ tươi của một loài thiên niên kiện Homalomena rubescens có chừng 78 – 81% độ ẩm, 0,8 – 1,2% tinh dầu (cắt theo hơi nước thường) hoặc 0,88 – 1,25% tinh dầu (cất theo hơi nước có áp suất). Như vậy, tính theo rễ khô sẽ lên tới 5%.

Tinh dầu thiên niên kiện có màu vàng nhạt hoặc màu nâu vàng nhạt, mùi thơm dễ chịu.

Tinh dầu có tỷ trọng ở 30^oC: 0.8868 (loại 1) hoặc 0,8920 (loại 2), α_D(30^o)= -14^o50 và -9^o33, n_D(20^o)= 1,45908 và 1,4621.

Tan trong 4 thể tích cồn 70^o ở nhiệt độ 30^oC.

Tỷ lệ andehyde và xeton 15-20% (định lượng bằng phương pháp bisunfit).

Phản ứng phenol bằng clorua sắt III: Âm tính.

Tìm phản ứng andehyde bằng dung dịch Fehling: Dương tính.

Trong tinh dầu có chừng 40% linalool, một ít terpineol và chừng 2% este tính theo linalyl acetate; ngoài ra còn sabinene, limonen, α-terpineol, acetaldehyde, propionic aldehyde.

Công dụng của thiên niên kiện 

Người ta vẫn hay gọi cây giống thiên niên kiện là củ ráy rừng. Nếu các bạn thấy ai đó gọi là sơn thục thì đó cũng chính là tên gọi khác của cây này. Thiên niên kiện là một trong những loại cây thuốc nam quý. Ở nhiều gia đình có sử dụng cây này để trang trí cây xanh trong nhà vì loại cây này có thể hút khí CO và formaldehyde giúp thanh lọc không khí và làm cảnh. Đây là loại cây có thân rễ mập, bò dài, lá xanh tốt mọc từ thân rễ, phiến lá sáng bóng xanh hơn.

“Thiên niên kiện mạnh gân xương/ trừ phong tê thấp, xông hương trị chàm”. Đó là câu ca mọi người hay nói về công dụng của loài cây này.

Công dụng của thiên niên kiện đều nằm ở tất cả các bộ phận của cây, từ rễ, thân đến lá, trong thành phần của cây có chứa một hàm lượng lớn tinh dầu (nằm nhiều ở phần thân rễ) có mùi thơm cực kỳ dễ chịu và có màu vàng nhạt. Các loại tinh dầu này giúp giảm tê dại chân tay, chữa gãy xương, đau lưng đùi, phong thấp đau nhức xương, chữa viêm dạ dày, ruột hiệu quả và chữa bệnh đau dạ dày. Ngoài ra còn được dùng để làm hương liệu và chiết xuất tinh dầu làm nguyên liệu tạo linalool.

Ở Vân Nam (Trung Quốc), thân rễ thiên niên kiện được dùng trị gãy xương, ngoại thương xuất huyết, đòn ngã tổn thương, đau dạ dày, tứ chi tê bại, gân mạch khó co duỗi, viêm dạ dày và ruột, loại phong thấp đau nhức khớp xương, phong thấp đau lưng đùi.

Thông tin thêm

1. Ngâm rượu thiên niên kiện

Các loại thảo dược:

• Củ thiên niên kiện: 1 kg
• Ngưu tất: 100g
• Câu kỷ tử: 100g
• Hổ cốt: 100g

Cách ngâm:

Đầu tiên chúng ta đem các loại thảo dược này thái lát mỏng đem phơi thật khô, sau đó rửa sơ qua nước sạch cho sạch bụi và cát, sau đó bỏ chung vào một cái hũ ngâm chung với 2 lít rượu (lưu ý rượu phải có độ cồn cao). Chúng ta ngâm trong khoảng thời gian 1 tháng khi nào thấy rượu chuyển sang màu vàng đen là được.

Bạn chỉ được uống 2 – 3 ly nhỏ trong mỗi bữa ăn hằng ngày.

Lưu ý:

• Không nên lạm dụng uống rượu quá nhiều, rượu này chỉ để chữa bệnh không phải để uống say.
• Không nên sử dụng quá nhiều củ thiên niên kiện, nếu dùng nhiều quá sẽ có nguy cơ ngộ độc cao.

2. Trồng thiên niên kiện

Đem bầu cây giống thiên niên kiện ra trồng. Cứ 1m² trồng 4 gốc thiên niên kiện. cuốc hốc rộng 20cm, sâu 20 cm, bón lót bằng phân chuồng hoai mục, sau đó phủ đất lại chừng 5cm tiến hành đặt bầu cây giống

Cây thiên niên kiện có thể trồng xen dưới các tán rừng trồng ẩm ướt hoặc trồng dưới ruộng canh tác không năng suất, cây ưa bóng nhưng có khả năng chịu hạn rất tốt , năng suất trung bình 50 tấn/hecta, thời gian thu hoạch tốt nhất là trên ba năm.

Địa chỉ bán giống cây thiên niên kiện uy tín chất lượng ?

Địa chỉ: Ngách 68/45, ngõ 68, đường Nguyễn Văn Linh, Long Biên. Đối diện với Tổng công ty may 10, Hà Nội.