Cây sò đo cam (hoa chuông đỏ)

Sò đo cam hay chuông đỏ, hoa Tulip châu Phi, tên tiếng Anh là African tulip tree (danh pháp khoa học là Spathodea campanulata P.Beauv.), là một loài thực vật có hoa trong họ Núc Nác Bignoniaceae. Cây có nguồn gốc ở rừng nhiệt đới khô của châu Phi. Sò đo cam được trồng rộng rãi làm cây cảnh khắp vùng nhiệt đới và được nhiều đánh giá cao do hoa hình chuông màu đỏ cam rất sặc sỡ của nó hoặc đỏ (ít khi màu vàng). Đây là loài cây thuộc diện có nguy cơ xâm hại đối với Việt Nam lẫn đối với một số nước trên thế giới.

Cây cao từ 7 – 25m. Cây phân cành nhánh cao, tán tập trung ở đỉnh cành và xòe rộng sang các phía, thân nhẵn màu xám hoặc nâu. Lá kép lông chim lẻ 1 lần, phiến lá hình trái xoan, có lông mịn, cuống lá ngắn, khi rụng sẽ để lại sẹo. Hoa lớn hình chuông rỗng có 5 – 10 cánh màu cam hoặc vàng, đường kính lên tới 15 cm, quả có hình mũi giáo nhọn, dài 20 cm, đường kính 3 – 5 cm hướng thẳng lên trên tạo thành hình vương miện gai, hạt dẹp có hình như hạt dẻ, khi quả già bung ra giải phóng các hạt có cánh, hạt có thể bay xa gần 30m.

Phân bố địa lý

Cây có nguồn gốc từ: Angola, Ethiopia, Ghana, Kenya, Sudan, Tanzania, Uganda, Zambia;

Hiện đã có ở: Úc, Bangladesh, Brazil, Colombia, Costa Rica, Cuba, Fiji, Hawaii, Ấn Độ, Jamaica, Mauritius, Mexico, Papua New Guinea, Puerto Rico, Sri Lanka, Zanzibar, Philippines;

Cây này bị coi là loài xâm lấn cực đoan ở nhiều vùng nhiệt đới, chẳng hạn như ở Hawaii, Queensland (Úc), Fiji, Papua New Guinea, Nam Phi và Sri Lanka.

Đặc biệt Sò đo cam S. campanulata được công bố là loài gây hại thuộc Lớp 3 (Class 3, cấp độ xâm lấn ở mức tồi tệ) ở Queensland, Úc, theo Đạo luật Bảo vệ Đất đai năm 2002. Cây còn rất độc đối với các loài ong không ngòi bản địa của Úc, chẳng hạn như Lipotriches (Austronomia) flavoviridis.

Công dụng của sò đo cam

Sò đo cam là một loài cây có nhiều công dụng thú vị:

• Trang trí và cảnh quan: Với hoa màu đỏ cam rực rỡ, cây thường được trồng làm cây cảnh trong công viên, đường phố, hoặc khu đô thị để tạo điểm nhấn và làm đẹp không gian.
• Tạo bóng mát: Cây có tán lá rộng, xanh quanh năm, giúp cung cấp bóng mát, đặc biệt ở những khu vực nhiệt đới.
• Giá trị sinh thái: Cây phát triển nhanh và dễ trồng, có thể giúp cải thiện môi trường sống bằng cách cung cấp nơi trú ẩn cho các loài chim và côn trùng.

Tuy nhiên, sò đo cam cũng là loài ngoại lai xâm hại đến thiên nhiên nước ta theo Thông tư số 22/2011/TT-BTNMT về QUY ĐỊNH TIÊU CHÍ XÁC ĐỊNH LOÀI NGOẠI LAI XÂM HẠI VÀ BAN HÀNH DANH MỤC LOÀI NGOẠI LAI XÂM HẠI của Bộ Tài nguyên và Môi trường, do vậy cần hết sức lưu ý khi sử dụng loài cây này.