Cây bạch cập

Sửa chính tả và điều chỉnh lại nội dung: 21/3/2025;

Bạch cập (白芨) hay liên cập thảo, tên tiếng Anh là hyacinth orchid, Chinese ground orchid (danh pháp khoa học là Bletilla striata Rchb.f.) là một loài lan trong họ Lan Orchidaceae. Cây có nguồn gốc từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Myanmar (Miến Điện) và Trung Quốc (An Huy, Phúc Kiến, Cam Túc, Quảng Đông, Quảng Tây, Quý Châu, Hồ Bắc, Hồ Nam, Giang Tô, Giang Tây, Thiểm Tây, Tứ Xuyên, Chiết Giang).

Bạch cập (Rhizoma Bletillae) là thân rễ phơi hay sấy khô của cây bạch cập. Vị thuốc sắc trắng (bạch là trắng) lại mọc liên tiếp do đó có tên bạch cập.

Mô tả cây bạch cập

Bạch cập là loài lan địa sinh, sống lâu năm, cao khoảng 18 – 60 cm. Thân rễ bị nén, có hình cầu hoặc không đều, đường kính từ 1 – 3 cm. Thân có chiều cao từ 3 – 25 cm, to và có từ 4 – 6 lá. Các lá được bố trí thưa thớt. Cuống hoa dài từ 14 – 34 cm, mảnh và thường có một lá đài đơn bao phủ. Các cành uốn cong hoặc rủ xuống, dài từ 2 – 7 cm và có từ 3 – 10 hoa. Hoa mọc thẳng đứng, sặc sỡ với màu đỏ tía. Lá đài có màu đỏ tía hoặc hồng cánh sen, dài và thuôn hẹp. Lá đài bên có đầu nhọn. Phần thân trên mặt đất tàn lụi vào mùa đông hàng năm. Phần thân ngầm dưới mặt đất sẽ mọc lên 1 – 2 cây con vào mùa xuân năm sau. Quả hình thoi tự mở ra khi già vào mùa thu để phát tán hạt ra xung quanh.

Thông tin thêm

1. Phân bố, thu hái và chế biến

Cây bạch cập – Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi (đã sửa chính tả):

Bạch cập mọc hoang dại ở nhiều vùng cao mát ở nước ta như Cao Bằng, Lạng Sơn, Lào Cai, Yên Bái, Hà Giang, Tuyên Quang … Nhưng khi so sánh thân rễ thu hái chế biến được từ cây này với vị bạch cập nhập của Trung Quốc thấy chưa giống. Thân rễ bạch cập thu hái vào các tháng 2, tháng 8 ở những cây đã mọc được 2 – 3 năm, bỏ vảy và rễ con, rửa sạch, sấy nhỏ lửa cho khô hoặc để khô cứng mà dùng. Tuy nhiên với thân rễ cây gọi là bạch cập của ta thì chúng ta chỉ thu được những vị thuốc trong như bánh dày nhỏ.

Còn vị bạch cập nhập thì là những khối rắn, cứng, có màu trắng nâu, với hai hoặc ba nhánh con rất đặc biệt. Soi qua kính hiển vi thấy trong bột vị bạch cập có những tế bào biểu bì với những đường vòng vèo, những tế bào nhu mô chứa tinh thể canxi oxalat hình kim. Hiện nay vị bạch cập ở nước ta chưa được khai thác, ít nhất vì hình thức bề ngoài chưa đúng vị bạch cập nhập.

2. Thành phần hoá học

Trong vị bạch cập có 55% chất nhầy, một ít tinh dầu và glycogen.

Công dụng theo y học cổ truyền

Theo tài liệu cổ, bạch cập vị đắng, tính bình, vào phế kinh. Có tác dụng bổ phế, sinh cơ, hoá ứ, cầm máu, dùng trong những trường hợp thổ ra máu, máu cam, chữa tà khí vào dạ dày, chứng huyết lỵ, nhiệt sang lâu khỏi.

Hiện nay bạch cập chủ yếu được dùng theo kinh nghiệm cổ của nhân dân, làm thuốc cầm máu, trong những trường hợp nôn ra máu, họ ra máu, chảy máu cam, lỵ ra máu, đau mắt đỏ, dùng ngoài đắp lên những mụn nhọt sưng tấy, bỏng lửa. Ngày dùng từ 4 đến 12g dưới dạng thuốc bột hay thuốc sắc.

Đơn thuốc có vị bạch cập dùng trong nhân dân:

Chữa thổ huyết:

Bạch cập tán nhỏ, uống với nước cơm hay nước cháo. Ngày uống 10 – 15g.

Đổ máu cam:

Bạch cập tán nhỏ, hoà với nước, đắp lên sống mũi và uống. Ngày uống 1 đến 3g.

Chữa bỏng lửa:

Bạch cập tán nhỏ, hoà với dầu vừng bôi lên.

Vết thương do đâm chém:

Bạch cập 20g, thạch cao 20g. Hai vị tán nhỏ, trộn đều, rắc lên vết thương rất chóng hàn miệng.

Địa chỉ bán cây bạch cập tại Hà Nội uy tín, chất lượng ?

Địa chỉ: Ngách 68/45, ngõ 68, đường Nguyễn Văn Linh, phường Long Biên, thành phố Hà Nội.