Măng tre bát độ

Tre Bát độ hay còn gọi là Điềm trúc ( thực chất không phải Điềm trúc ), Tre tàu, Tre ngọt, Tre khổng lồ Đài Loan, Big Jute bamboo ( Anh ), Trúc đen lá to, Ma trúc, Mai lạng sơn, Mai bằng mạc, Mạy mươi ( Tày, Nùng ), nhưng thật ra cùng loài với giống Mai xanh ở nước ta.

Tre Bát độ có danh pháp khoa học là Dendrocalamus latiflorus Munro, ( đồng nghĩa Bambusa latifora (Munro) Kurz., (1873); Sinocalamus latiforus (Munro) McClure., (1940) ) là một loài thực vật có hoa trong họ Hòa thảo Poaceae. Loài này được Munro mô tả khoa học lần đầu tiên vào năm 1868, giống được nhập nội từ Trung Quốc và được gây trồng khá rộng rãi trên nước ta với mục đích để lấy măng, phần lớn với quy mô hộ gia đình. Dưới đây là hình ảnh tre bát độ cho bạn đọc tham khảo.

Xác định nguồn gốc: Nguồn gốc của Dendrocalamus latiflorus không được biết chính xác nhưng có lẽ là ở miền Nam Trung Quốc bao gồm Đài Loan khi ở đây có thấy Tre bát độ phân bố tự nhiên và được gây trồng ở vùng khí hậu á nhiệt đới, ở độ cao trên 1.000m so với mực nước biên, và được biết hiện có khoảng 90.000ha loài cây này. Ngoài ra, giống tre Bát độ từ Đài Loan cũng đã được du nhập vào Ấn Độ, Thái Lan, Nhật Bản và Philippin khoảng đầu thập kỷ 70, vào Indonesia khoảng đầu thập kỷ 80 của thế kỷ trước và hiện nay được gây trồng khá phổ biến ở các nước này. Hơn nữa cũng thấy ở một số nước Đông Nam Á khác như Miến Điện, Việt Nam, Nhật Bản và Philippines.

Đặc điểm thực vật

Tre bát độ có thân ngầm dạng củ, thân khí sinh tròn đều và thẳng, mọc cụm, chiều cao từ 14 – 25m, đường kính thân từ 8 – 20cm, ngọn rủ dài hay cong hình cung; với lóng dài từ 20 – 60cm, lúc non phủ phấn trắng không lông, vòng đốt hơi vồng, các vòng đốt ở gần gốc thường có vòng rễ khí sinh bao quanh, các đốt phía trên cao dưới vòng mo có một vòng lông nhung màu nâu; vách thân dày từ 1 – 3 cm.

Phân cành từ giữa thân cây trở lên đến ngọn; mỗi đốt có thể mang nhiều cành, nhưng thường sẽ chỉ có một cành chính. Mo thân rụng sớm, chất da dày, hình lưỡi xẻng tròn rộng, mặt lưng phủ lông gai nhỏ, nhưng rất dễ rụng nên thành không lông, phần miệng bẹ ở đỉnh rất hẹp ( chỉ khoảng 3cm ); tai mo nhỏ, dài khoảng 5mm, rộng 1mm, lưỡi mo chỉ cao 1 – 3mm, mép xẻ răng nhỏ; lá mo lật ra ngoài, hình trứng đến lưỡi mác, dài từ 6 – 15cm, rộng 3 – 5cm, mặt bụng phủ lông gai nhỏ màu nâu nhạt.

Lá dài từ 7 – 13cm, bẹ lá dài 19cm, lúc lá non phủ lông gai màu nâu vàng, sau trở nên không lông, tai lá không, lưỡi lá nổi lên, cao từ 1 – 2mm, cắt ngang, mép xẻ răng nhỏ. Phiến lá hình lưỡi mác dạng elip dài, chiều dài từ 15 – 40cm, chiều rộng từ 2,5 – 7,5 cm, gốc tròn, đầu nhọn dần mà thành mũi mác, mặt trên không lông, mặt dưới có gân giữa nổi rõ, mép lá có răng cưa nhỏ, lúc non trên gân cấp hai còn có lông nhung, gân cấp hai có từ 7 – 15 đôi, gân ngang nhỏ cũng rõ; cuống lá không lông dài 5 – 8mm.

Cành hoa dạng cỡ lớn, không lá hay phía trên có lá, lóng của nhánh cứng chắc, phủ dày lông mềm nhỏ màu nâu vàng, trên mỗi đốt đính từ 1 – 7 hoặc nhiều lông nhỏ, ở dạng nửa mọc vòng. Bông nhỏ hình trứng, rất dẹt, dài từ 1,2 – 1,5cm, rộng từ 7 – 13mm, lúc chín màu tím đỏ hay tím tối, đỉnh tù, chứa từ 6 – 8 hoa.

Hoa ở đỉnh thường khá to, lúc chín hoa có thể mở rộng; mày ngoài màu lục vàng, nửa trên của mép màu tím, dài 12 – 13mm, rộng 7 – 16mm, có nhiều gân; mày trong với dạng hình lưỡi mác dạng tròn dài, dài từ 7 – 11 mm, rộng từ 3 – 4mm, phần nửa trên màu tím nhạt, 2 hay 3 gân giữa các gờ, bầu hình cầu dẹt hay hình trứng rộng, phần nửa trên xuất hiện rải rác lông nhỏ màu trắng, phần nửa dưới không lông, có cuống bầu, rãnh bụng, dài khoảng 7mm, vòi phủ lông nhỏ màu trắng, đầu nhụy số lượng 1 không có ranh giới rõ rệt với vòi, đôi khi đầu nhụy 2. Quả dạng trứng dĩnh hình bầu dục, dài từ 8 – 12mm và rộng từ 4 – 6mm, vỏ quả mỏng màu nâu nhạt.

Đặc điểm thích nghi của tre bát độ

Tre bát độ thích hợp nhất là ở những vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, nhiệt độ bình quân hàng năm vào khoảng từ 24 – 26°C, lượng mưa trung bình hàng năm từ 1.500mm trở lên, số giờ nắng từ 1300-1600 giờ/năm hoặc cao hơn. Cây chịu được nhiệt độ thấp nhất là -4^oC.

Cây sinh trưởng và phát triển tốt trên các loại đất thấp, ẩm nhưng phải thoát nước tốt, tầng đất dầy và màu mỡ, thành phần cơ giới từ trung bình đến nhẹ, môi trường đất từ chua đến hơi kiềm ( độ pH từ 4,5 – 7,0 ). Địa hình trồng là đất thoai thoải với độ dốc từ 5 – 15^o và độ cao dưới 500m so với mực nước biển; thích hợp nhất là ven sông suối, quanh chân núi đất hoặc núi đá. Ở Việt Nam, Tre bát độ hay Điềm trúc được gây trồng khá phổ biến từ đồng bằng đến miền núi, từ miền núi phía Bắc đến Tây Nguyên và đồng bằng sông Cửu Long, trên nhiều dạng địa hình khác nhau, cụ thể từ nơi đất bằng phẳng đến đất đồi núi dốc, sườn núi, khe suối, đất ven sông, đất vườn, quanh nhà, bờ ao… từ đất thịt nặng đến đất cát pha hay đất đỏ.

Kỹ thuật trồng măng tre bát độ

Như đã tìm hiểu, tre Bát Độ không đòi hỏi cao về đất trồng, với đất đồng bằng, đồi dốc, chân núi thấp đều có thể trồng được. Ưu điểm nổi bật của giống tre này là chịu hạn tốt. Sau khi trồng 2 năm thì tre cho măng. Năng suất cao nhất được biết có thể đạt 135 tấn/ha, thấp nhất là 90 tấn/ha. Thời gian thu hoạch xác định có thể kéo dài 15 – 20 năm, thời gian thu hoạch trong năm có thể kéo dài từ tháng 6 – tháng 12.

1. Tiêu Chuẩn Chọn Giống

Cây giống tre Bát Độ hoặc Điềm Trúc được lấy từ vườn nhân giống riêng. Mỗi mống ( gốc ) đem trồng để lấy măng có độ dài vào khoảng từ 20 – 30cm, đường kính thân từ 3 – 6cm, ở gốc có một ít rễ.

2. Chọn đất và nơi trồng

Mai xanh thích hợp với nhiều loại đất khác nhau ở vùng nhiệt đới, ngoại trừ các loại đất chua phèn, nhiễm mặn, đất thịt nặng bí chặt, đất lẫn nhiều sỏi đá. Riêng đất trồng cho tre Bát độ phải sâu, ẩm, giầu mùn, tơi xốp và thoát nước, độ pH từ 4,5 – 7,0; tốt nhất nên chọn là các loài đất dốc tụ, phù sa ven sông, suối, chân đồi, chân núi đất và núi đá, độ cao dưới 500m so với mực nước biển, độ dốc thoải dưới 15 độ.

3. Thời vụ trồng

Thời vụ trồng D.latiflorus tốt nhất là đầu mùa mưa. Ở miền Bắc thường sẽ là trồng từ tháng 2 – 4 hoặc từ tháng 7 – 8 hàng năm. Miền trung từ tháng 10 – 11. Miền Nam và Tây Nguyên từ tháng 5 đến tháng 9 hàng năm. Khi mưa đất đã đủ ẩm, chọn những ngày có mưa nhỏ hoặc râm mát để tiến hành trồng.

4. Thời Vụ và Mật Độ Trồng

⇒ Trồng phân tán: Cách này sẽ tận dụng được khoảng trống xung quanh nhà, trong vườn, bờ ao, ven suối để trồng một số bụi vừa để lấy măng làm thực phẩm, hay để lấy thân cây làm vật liệu xây dựng, làm hàng rào, máng nước… Với khoảng cách tối thiểu giữa các khóm theo phương thức này thông thường là từ 4 – 5m.

⇒ Trồng xen ( hỗn giao ) với cây ăn quả hoặc cây gỗ: Mới có một số ít mô hình được triển khai theo cách này với diện tích dưới 10ha. Mật độ trồng là từ 400 – 625 cây/ha ( 5 x 5m đến 4 x 4m ), nơi đất tốt có thể trồng được 833 cây/ha ( tức 3 x 4m ). Tỷ lệ hỗn giao thường là 50:50.